Chung sức xóa mù chữ ở biên giới Si Pa Phìn

Cả hệ thống cùng vào cuộc

Những năm qua, công tác xóa mù chữ luôn được Đảng ủy, UBND xã Si Pa Phìn (Điện Biên) xác định là nhiệm vụ chính trị quan trọng, có ý nghĩa đặc biệt trong phát triển kinh tế - xã hội vùng biên. Là xã vùng cao, biên giới, có địa bàn rộng, dân cư phân tán, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, phần lớn người dân là đồng bào dân tộc thiểu số, nên việc duy trì và nâng cao kết quả xóa mù chữ là thách thức không nhỏ. Tuy nhiên, bằng quyết tâm của cả hệ thống chính trị, Si Pa Phìn đã biến khó khăn thành động lực để từng bước thu hẹp “khoảng cách con chữ” giữa miền núi và miền xuôi.

Ông Lê Quang Trinh, Chủ tịch UBND xã Si Pa Phìn, cho biết: “Công tác xóa mù chữ không chỉ là dạy người dân biết đọc, biết viết mà còn là quá trình nâng cao dân trí, giúp bà con thay đổi tư duy, tiếp cận thông tin, chủ động vươn lên trong cuộc sống. Đây là nhiệm vụ được cả hệ thống chính trị quan tâm, lãnh đạo và trực tiếp thực hiện.”

Nhờ tăng cường tuyên truyền, nhận thức của người dân về học tập suốt đời được nâng cao. Cấp ủy, chính quyền xã phối hợp với Phòng Giáo dục và Đạo tạo (cũ) cùng các đoàn thể mở các lớp xóa mù chữ, vận động từng hộ, từng nhóm dân cư tham gia học tập. Các lớp học được tổ chức linh hoạt theo thời gian mùa vụ, bố trí tại nhà văn hóa bản hoặc trường tiểu học gần nơi sinh sống của người dân. Đến nay, Si Pa Phìn đã duy trì vững chắc kết quả xóa mù chữ mức độ 2, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, phổ cập tiểu học và THCS mức độ 3, góp phần giữ vững danh hiệu xã đạt chuẩn phổ cập giáo dục.

Nâng cao quyền tiếp cận thông tin

Để người dân có điều kiện học tập và tiếp cận thông tin, xã đã đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ và mạng lưới truyền thông. 100% các bản trong xã được phủ sóng điện thoại di động và mạng Internet, tạo điều kiện cho người dân học tập trực tuyến, tra cứu kiến thức về sản xuất, chăn nuôi, áp dụng khoa học kỹ thuật vào đời sống. Đây cũng là nền tảng quan trọng để triển khai chuyển đổi số trong giáo dục, từng bước hình thành mô hình học tập linh hoạt, phù hợp với điều kiện miền núi.

Các nhà văn hóa bản được tận dụng làm nơi tổ chức lớp học, sinh hoạt chuyên đề, đọc sách, xem truyền hình. Hiện toàn xã có 17/20 bản có nhà văn hóa, 2 nhà văn hóa xã và 1 điểm Bưu điện văn hóa, góp phần mở rộng cơ hội học tập, đặc biệt với người trưởng thành vùng sâu, vùng biên. Hoạt động của đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở cũng được phát huy, thường xuyên “đi từng ngõ, gõ từng nhà” để vận động người dân đến lớp.

Chị Lý Thị Dung, người dân bản Long Dạo, chia sẻ: “Trước nhiều người dân không biết chữ, đi đâu cũng phải nhờ người đọc hộ. Từ ngày tham gia lớp xóa mù chữ do xã mở, nhiều người có thể tự viết, tự đọc và học cách làm kinh tế.”

Tạo động lực cho người dân

Bên cạnh việc tổ chức các lớp học, xã Si Pa Phìn còn chú trọng huy động nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ tài liệu, sách giáo khoa và văn phòng phẩm cho học viên. Từ phong trào “Hai nghìn đồng mỗi ngày cho Giáo dục”, xã đã vận động được hơn 255 triệu đồng, huy động hơn 5.000 ngày công lao động để tu sửa phòng học, bàn ghế, trang thiết bị phục vụ các lớp học cộng đồng. Những phong trào này không chỉ góp phần cải thiện điều kiện học tập mà còn lan tỏa tinh thần tương trợ, gắn kết giữa các cộng đồng dân cư.

Các mô hình học tập gắn với sinh kế như “học chữ đi đôi với học nghề”, “lớp học buổi tối tại nhà văn hóa bản” được triển khai rộng rãi. Chính quyền địa phương phối hợp với các trường học, lực lượng đoàn thể và già làng, trưởng bản vận động người dân đi học, đồng thời mời giáo viên tình nguyện tham gia giảng dạy. Nhiều lớp học được tổ chức sau giờ làm nương, thậm chí vào buổi tối, với bảng viết mượn từ trường học, nhưng không khí học tập vẫn sôi nổi, ấm áp tình người.

Ông Vàng A Hờ, Bí thư Chi bộ bản Van Hồ, chia sẻ: “Chúng tôi xác định việc học chữ là nền tảng để người dân biết đọc chính sách, nắm thông tin, áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi. Vì vậy, chi bộ luôn chỉ đạo, vận động từng hộ dân, từng thanh niên tham gia lớp học. Mỗi người dân biết chữ thêm một chút, bản làng lại sáng lên thêm một phần.”

Hướng tới xã hội học tập toàn diện

Theo định hướng giai đoạn 2025–2030, xã Si Pa Phìn phấn đấu đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi. Duy trì đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học, THCS mức độ 3 và Phổ cập xoá mù chữ mức độ 2, 100% các trường mầm non và giáo dục phổ thông đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 và đạt kiểm định chất lượng giáo dục mức độ 2, trong đó phấn đấu có ít nhất 1 trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2, đạt kiểm định chất lượng giáo dục mức độ 3. Phấn đấu tỷ lệ phòng học kiên cố đạt trên 95%, phòng công vụ kiên cố đạt 80%, phòng nội trú/bán trú được kiên cố đạt 90%.

Song song với việc nâng cao trình độ học vấn, xã đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục, sử dụng phần mềm quản lý, cơ sở dữ liệu ngành để theo dõi kết quả học tập. Việc kết hợp giữa học trực tiếp và học qua mạng đang mở ra hướng đi mới trong việc duy trì bền vững công tác xóa mù chữ.

Ông Lê Quang Trinh khẳng định: “Si Pa Phìn xác định giáo dục là gốc của mọi sự phát triển. Dù còn nhiều khó khăn, chúng tôi sẽ tiếp tục huy động mọi nguồn lực, không để ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình học tập.”

Từ vùng biên xa xôi, những lớp học đèn sáng mỗi tối ở bản Long Dạo, Van Hồ, Nậm Chim… đang góp phần thắp lên niềm tin về một xã hội học tập, nơi mọi người dân đều có cơ hội thay đổi cuộc đời mình bằng con chữ, bằng tri thức và bằng khát vọng vươn lên.