Cải tạo vườn tạp, hướng đi bền vững giúp đồng bào miền núi thoát nghèo

Thoát nghèo nhờ chuyển đổi cây trồng hiệu quả

Những năm gần đây, Quảng Ngãi đẩy mạnh phong trào cải tạo vườn tạp, giúp đồng bào dân tộc thiểu số chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập và ổn định cuộc sống.

Rờ Kơi - xã thuần nông của tỉnh Quảng Ngãi, nơi phần lớn dân cư là đồng bào dân tộc thiểu số từng có nhiều diện tích vườn rộng nhưng hiệu quả kinh tế thấp do trồng cây tạp, chưa phù hợp thổ nhưỡng và thiếu kỹ thuật chăm sóc. Trước thực trạng đó, chính quyền địa phương đã vận động người dân mạnh dạn cải tạo vườn, loại bỏ cây kém chất lượng, trồng các loại cây có giá trị cao và hỗ trợ, hướng dẫn kỹ thuật canh tác.

Nhờ sự đồng hành này, hàng trăm ha vườn tạp ở Rờ Kơi được “thay áo mới” với những loại cây trồng như sầu riêng, mắc ca, cà phê… đem lại nguồn thu ổn định cho người dân. Nhiều hộ trước đây thuộc diện nghèo nay có cuộc sống khấm khá hơn.

Ông Nguyễn Minh Thuận - Chủ tịch UBND xã Rờ Kơi, cho biết: “Tính đến nay, xã cải tạo hơn 250ha vườn tạp của khoảng 1.000 hộ dân, trong đó gần 400 hộ là đồng bào dân tộc thiểu số. Tỷ lệ cây trồng sống đạt 96%, bà con đang tích cực chăm sóc, trồng dặm để đạt hiệu quả tối đa”.

Cụ thể, giai đoạn 2022–2023, xã cải tạo gần 19ha, chủ yếu trồng sầu riêng và mắc ca; đến năm 2024, diện tích mở rộng lên 187ha, và trong năm 2025, dự kiến đạt hơn 44ha, tập trung vào cây sầu riêng và cà phê. Những con số này cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong nhận thức và cách làm kinh tế của người dân vùng cao.

Tại xã Xốp, địa phương cách trung tâm tỉnh Quảng Ngãi hơn 300km, nơi cư trú của đồng bào Giẻ Triêng, Xơ Đăng, Ba Na, Mường, Thái…, phong trào cải tạo vườn tạp cũng đang lan tỏa mạnh mẽ. Chính quyền xã tích cực hướng dẫn bà con lựa chọn cây trồng phù hợp thổ nhưỡng, chuyển đổi các loại cây kém hiệu quả sang trồng cây dược liệu, mắc ca, cà phê, sâm Ngọc Linh…

Nhờ đó, nhiều hộ dân có thêm thu nhập, góp phần hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp và cây dược liệu có giá trị cao. Dự kiến đến cuối năm 2025, xã Xốp có gần 1.400ha cây lâu năm, cùng 20ha cây dược liệu, mở ra triển vọng phát triển bền vững cho khu vực miền núi của tỉnh.

Hiệu quả kép từ mô hình cải tạo vườn tạp

Theo ông Nguyễn Minh Thuận – Chủ tịch UBND xã Rờ Kơi, dù đạt được nhiều kết quả tích cực, việc cải tạo vườn tạp ở Rờ Kơi vẫn gặp không ít khó khăn. Phần lớn người dân là đồng bào dân tộc thiểu số, điều kiện kinh tế còn hạn chế, trong khi kiến thức về kỹ thuật trồng trọt, chăm sóc cây chưa đồng đều. Một số hộ vẫn chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của việc tự lực đầu tư cải tạo vườn tạp để nâng cao thu nhập.

Để khắc phục, xã Rờ Kơi tiếp tục tranh thủ các nguồn lực từ Chương trình Mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, kết hợp huy động sự chung tay của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong và ngoài tỉnh. Cùng với đó, địa phương đẩy mạnh chuyển giao khoa học kỹ thuật, hỗ trợ cây giống, vốn vay ưu đãi giúp người dân có điều kiện đầu tư mở rộng sản xuất.

Còn tại xã Xốp, ông Trần Trọng Từ - Bí thư Đảng ủy xã cho hay, để giảm nghèo bền vững, phải lấy kinh tế hộ gia đình làm trung tâm, kinh tế tư nhân làm động lực. Địa phương đang tập trung hướng dẫn bà con phát triển kinh tế theo mô hình “cầm tay chỉ việc”, giúp người dân từng bước áp dụng kỹ thuật mới, lựa chọn giống cây trồng phù hợp để nâng cao năng suất.

Xã Xốp hiện chú trọng phát triển cây cà phê xứ lạnh Arabica; mở rộng diện tích mắc ca, sâm Ngọc Linh và các loại cây dược liệu khác để hình thành vùng chuyên canh, gắn với phát triển công nghiệp chế biến nông lâm sản. Đồng thời, xã cũng khai thác hiệu quả mặt nước để nuôi trồng thủy sản, hướng tới mô hình kinh tế đa dạng, ổn định và thân thiện môi trường.

Thực tế cho thấy, phong trào cải tạo vườn tạp không chỉ giúp người dân có thêm thu nhập, thoát nghèo mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất, bảo vệ môi trường và giữ gìn cảnh quan nông thôn. Những vườn cây xanh tốt đang dần thay thế khoảng đất trống, tạo nên diện mạo mới cho các vùng cao của Quảng Ngãi.

Theo đánh giá của các địa phương, khi người dân chủ động cải tạo vườn tạp, chuyển đổi cây trồng hợp lý, đời sống vật chất và tinh thần đều được nâng cao. Nhiều hộ có thể vươn lên làm giàu từ chính mảnh đất quê hương, đóng góp tích cực vào công cuộc xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Trong thời gian tới, tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục xác định cải tạo vườn tạp là giải pháp quan trọng trong chiến lược giảm nghèo đa chiều, giúp đồng bào dân tộc thiểu số nâng cao thu nhập, phát triển sản xuất gắn với đặc thù địa phương. Khi những khu vườn xưa cũ được hồi sinh, không chỉ là sự đổi thay của đất và cây, mà còn là niềm tin, khát vọng vươn lên của người dân miền núi Quảng Ngãi trên hành trình hướng tới cuộc sống no ấm, bền vững.