Mở lối thoát nghèo cho người dân Yên Na
Đời sống người dân miền núi xã Yên Na (Nghệ An) vốn nhiều trăn trở do ruộng rẫy ít, thiếu việc làm phụ, khiến nghề đan lát truyền thống dần mai một. Trong bối cảnh các sản phẩm tre, nứa, mây... mất dần vị thế vì thị trường chuyển sang ưa chuộng vật liệu nhựa, inox, chính quyền xã đã chủ động tìm hướng đi mới cho bà con. Để tạo sinh kế, giúp người dân thoát nghèo và giữ chân lao động địa phương, xã Yên Na đã kết nối với doanh nghiệp, đưa nghề đan bèo tây (lục bình) xuất khẩu về tận địa phương. Sinh kế mới này không chỉ mang lại thu nhập ổn định ngay tại nhà lúc nông nhàn, mà còn giúp người dân phát huy sở trường truyền thống, mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững dựa trên các sản phẩm nông nghiệp xanh được thị trường quốc tế ưa chuộng
*Sinh kế mới
Nắm bắt được sở trường đan lát vốn có của bà con, ông Nguyễn Văn Hòe – Phó Chủ tịch UBND xã Yên Na đã liên hệ với một cơ sở đan bèo tây xuất khẩu ở tỉnh Ninh Bình để mang công việc này về cho người dân. Sau vài ngày được các nghệ nhân từ Công ty Trách nhiệm hữu hạn thủ công mỹ nghệ Phát Diệm Ninh Bình hướng dẫn, người dân đã nhanh chóng làm quen với sợi bèo, khéo léo tạo nên những sản phẩm đầu tiên.
Hiện, 5 bản trên địa bàn xã đã hoàn thành lớp tập huấn, riêng bản Văng Cuộm có gần 15 người trên 60 tuổi đăng ký học nghề.
Mỗi sáng sớm, các cụ ông, cụ bà lại có mặt tại nhà một người dân ở trung tâm bản Văng Cuộm (xã Yên Na, tỉnh Nghệ An) để học đan bèo. Không khí học nghề trở nên rộn ràng.
“Mới học đan một ngày thôi nhưng ai nấy cũng rất thích. Tôi nằm ngủ mà cũng mơ thấy đôi tay múa máy như đang đan lát vậy, cứ trông trời sáng để mà đến đan”, bà Hà Thị Hải, 65 tuổi ở bản Văng Cuộm, vui vẻ chia sẻ.
Cũng như nhiều người Thái khác, từ lúc nhỏ ông Quang Thái Việt, 77 tuổi bản Văng Cuộm đã biết đan lát. Hầu hết các dụng cụ sinh hoạt trong nhà đều do ông tự tay đan, từ mâm cơm, ghế ngồi, đến đó bắt cá…. “Ở vùng cao này, nguyên liệu để đan rất nhiều, ra khỏi nhà là gặp cây tre, nứa, rồi mây, giang. Chính vì vậy, nghề đan lát ngày xưa là nghề truyền thống, lứa tuổi như tôi ai cũng biết đan cả. Ngoài làm rẫy thì đan lát là nghề phụ, giúp các gia đình có thêm cái ăn”, ông Việt cho biết.
Nghề đan bèo tây xuất khẩu mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Công việc đơn giản, phù hợp với mọi lứa tuổi, cho phép người dân tranh thủ làm ngay tại nhà mà không phải tuân thủ giờ giấc. Đặc biệt, nghề này giúp giải quyết việc làm cho người cao tuổi (trên 60 tuổi) ở lại làng quê, vốn trước đây chỉ ngồi không hoặc chăm sóc gia súc.
So với đan tre, mây, nghề đan bèo tây còn đơn giản hơn, giúp người dân dễ dàng tiếp cận dựa trên kỹ năng đan lát sẵn có. Ông Nguyễn Văn Hòe, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Na cho biết, trung bình mỗi người dân có thể kiếm được khoảng 150.000 đồng/ngày, với thu nhập từ 3–5 triệu đồng/tháng, đủ lo cho cuộc sống.
Ông Hòe nhấn mạnh: “Việc tạo công ăn việc làm tại chỗ giúp giảm thiểu hệ lụy xã hội khi thanh niên và các cặp vợ chồng phải gửi con cho ông bà để đi làm công ty ở xa. Bên cạnh đó, nghề đan bèo tây giúp giữ chân lực lượng lao động trẻ và tạo sự gắn kết cộng đồng khi người già quây quần cùng nhau làm việc, trò chuyện".
*Hướng đến nông nghiệp xanh
Trong bối cảnh nghề đan tre, mây truyền thống dần bị "ế ẩm”, việc chuyển sang đan bèo tây xuất khẩu là một giải pháp tình thế; đồng thời mở ra hướng đi bền vững cho người dân miền núi Yên Na.
Các sản phẩm từ bèo tây như giỏ đựng đồ, thảm, bình hoa, khay giấy... đang cho thấy nhiều lợi thế, khi không chỉ đẹp, bền mà còn thân thiện với môi trường. Đây là yếu tố quan trọng đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về sản phẩm xanh trên thế giới.
Anh Trần Thanh Tùng, phụ trách Tổ kỹ thuật (Công ty Trách nhiệm hữu hạn thủ công mỹ nghệ Phát Diệm Ninh Bình) một trong những nghệ nhân đến truyền nghề cho bà con Yên Na cho hay, nghề đan bèo tây đơn giản hơn so với đan mây, tre. Người dân ở Yên Na, vốn đã có tay nghề đan lát truyền thống từ nhỏ, chỉ cần hướng dẫn sơ qua, vài tiếng sau là có thể tự đan được. Các sản phẩm đầu tiên bà con được học là giỏ đựng đồ, sau đó là thảm, bình hoa, khay giấy với các kỹ thuật đan xương cá, mắt na và hoa thị.
Một trong những lợi thế lớn nhất của sinh kế này là việc giải quyết triệt để vấn đề nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm. Khác với việc phải tự chặt tre, nứa, Công ty sẽ cung cấp bèo tây từ địa phương khác, chuyển đến tận nơi cho bà con. Đồng thời, Công ty cam kết bao tiêu sản phẩm làm ra, không áp số lượng, người dân đan được bao nhiêu nhận bấy nhiêu. Sản phẩm sau khi được bà con đan xong sẽ chuyển ra Công ty ở Ninh Bình để sấy khô, phun sơn, trang trí, sau đó xuất khẩu ra nước ngoài, anh Tùng cho biết.
Ông Nguyễn Văn Hòe, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Na cho biết: “Mục tiêu của xã là truyền dạy nghề đan bèo tây đến toàn bộ 16 bản trên địa bàn. Với sự hứng khởi và tiếp thu nhanh chóng của người dân, nghề đan bèo tây hứa hẹn mở ra hướng phát triển kinh tế lâu dài, đưa người dân Yên Na thoát nghèo bền vững. Đây là mô hình sinh kế bền vững, vừa tận dụng được sở trường đan lát của bà con, vừa cung cấp sản phẩm nông nghiệp xanh đáp ứng thị trường xuất khẩu, góp phần cải thiện đời sống người dân vùng cao”./.
Bích Huệ
