Ánh sáng tri thức nơi biên viễn Trung Lý

Khi màn đêm buông xuống Tà Cóm, Cá Giáng, Cánh Cộng là ba bản đồng bào dân tộc Mông xa xôi, khó khăn bậc nhất xã Trung Lý lại sáng lên ánh điện trong lớp học xóa mù chữ. Giữa heo hút biên cương, những con chữ giản dị đang thắp lên niềm tin và khát vọng đổi thay cho đồng bào nơi phên dậu Tổ quốc.

Con đường gieo chữ giữa núi rừng

Bảy giờ tối, sương lạnh đã phủ trắng những triền núi quanh bản Tà Cóm. Trong tiếng gió xào xạc, thiếu tá Hơ Văn Di cùng các cán bộ Tổ liên ngành số 5 và số 6 lại nổ máy xe, hướng về phía những con đường ngoằn ngoèo, gập ghềnh sỏi đá.

Con đường vào ba bản biên giới quanh co, mùa mưa trơn trượt, mùa khô bụi phủ mịt mù. Ban ngày đi đã vất vả, ban đêm càng thêm nguy hiểm. Nhưng với kinh nghiệm gần 20 năm bám bản, thiếu tá Di vẫn vững tay lái, chỉ dựa vào ánh đèn xe máy mà vượt qua quãng đường hơn 10 cây số để đến lớp.

Thiếu tá Hơ Văn Di, cán bộ đội vận động quần chúng của Đồn Biên phòng Trung Lý, là người con của bản Mông xã Pù Nhi. Sinh ra và lớn lên giữa núi rừng biên giới, anh hiểu hơn ai hết những thiệt thòi của đồng bào mình: cái nghèo, cái đói, sự thất học và những hệ lụy kéo dài qua nhiều thế hệ. Từ năm 2007, anh được giao nhiệm vụ tăng cường nắm địa bàn, phụ trách công tác xóa mù chữ cho bà con người Mông ở các bản Tà Cóm, Cá Giáng, Cánh Cộng - nơi từng được xem là “điểm nóng” về ma túy và thất học.

“Có thời, hầu hết người dân trong bản không biết chữ. Cha mẹ nghiện ngập, không được đi học nên cũng chẳng coi trọng việc học của con. Đói nghèo, tệ nạn và thất học cứ quẩn quanh như vòng lặp chưa có lối thoát”, thiếu tá Di trầm ngâm kể.

Những ngày đầu mở lớp, việc vận động bà con đi học là cả một hành trình gian nan. Có người ngại, có người xấu hổ, có người cho rằng “già rồi học chữ làm gì”. Anh Di cùng đồng đội phải đến từng nhà, nói chuyện, kiên trì thuyết phục. Cứ thế, từ vài ba người ban đầu, dần dần lớp học đông lên, tiếng đọc ê a vang khắp bản.

“Đi học để làm gương cho con”

Giữa mùa đông giá rét, lớp học nhỏ nằm nép bên sườn núi vẫn sáng đèn. Học viên đủ mọi lứa tuổi. Người vừa lập gia đình, người đã lên ông, lên bà; có người từng đi học vài năm rồi bỏ dở, có người chưa một lần cầm bút. Phần lớn chưa nói thạo tiếng Kinh, nên mỗi giờ lên lớp, thiếu tá Di vừa làm thầy giáo, vừa làm phiên dịch. Anh kiên nhẫn giảng từng âm, nắn từng nét chữ.

Nhiều học viên mang theo con nhỏ đến lớp. Bên ngoài lớp học, cô bé Vàng Thị Chi, mới lên tám, địu em trai chưa đầy một tuổi trên lưng, đứng nép bên cửa sổ nhìn mẹ học bài. Mẹ em - chị Thào Thị Dua, mới ngoài 20 tuổi, từng đi học vài năm nhưng bỏ giữa chừng. Khi lớp học buổi tối được mở, nghe bộ đội biên phòng vận động, chị quyết tâm đi học lại.

“Không biết chữ khổ lắm”, chị Dua bẽn lẽn nói. “Đi chợ mua bán cái gì cũng khó, muốn xin làm công ty cũng không được. Giờ mình phải học để biết chữ, để làm gương cho con, để con không bỏ học như mình ngày trước.”

Những câu chuyện như của chị Dua không hiếm trong các bản Mông ở Trung Lý. Với họ, việc đến lớp không chỉ để đọc, để viết, mà còn là để thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn của đói nghèo, lạc hậu. Trong mỗi con chữ, là ước mơ nhỏ nhoi nhưng tha thiết về một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Thiếu tá Di kể, có học viên gần 60 tuổi vẫn xin được đi học. “Bà con bảo: học để đọc được tờ giấy của cán bộ, để ký tên thay vì điểm chỉ. Những điều giản dị ấy thôi mà ý nghĩa vô cùng. Chúng tôi chỉ mong giúp bà con biết chữ, từ đó hiểu chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước. Khi hiểu rồi, họ sẽ tự thay đổi, từ bỏ ma túy, chăm chỉ làm ăn, xây dựng cuộc sống ấm no”, Thiếu tá Hơ Văn Di tâm sự.

Đêm đã về khuya, tiếng trống tan lớp vang vọng giữa núi rừng Trung Lý. Bà con lần lượt rời lớp, ánh đèn pin chập chờn soi lối về qua con đường gập ghềnh. Trong bóng tối ấy, có ánh sáng tri thức vừa được thắp lên, len lỏi trong từng mái nhà, từng suy nghĩ.

Cuộc sống của bà con ở các bản Tà Cóm, Cá Giáng, Cánh Cộng vẫn nghèo, vẫn còn nhiều hiểm nguy của ma túy. Nhưng những lớp học xóa mù chữ, dù đơn sơ, giản dị nhưng đang góp phần thay đổi nhận thức, mở ra tương lai mới cho người dân vùng biên.

Trung úy Lò Văn Chơ, đồng đội của thiếu tá Di, chia sẻ: “Lớp học nhỏ nhưng ý nghĩa lớn. Mỗi người dân biết đọc, biết viết là một bước tiến của bản làng. Khi họ hiểu được chính sách, biết làm ăn, biết tránh xa tệ nạn, thì biên giới sẽ thêm bình yên”.

Từ sự quan tâm của các cấp ủy, chính quyền địa phương, sự tận tâm của cán bộ, chiến sĩ biên phòng, cùng nỗ lực của bà con, “bóng tối” của lạc hậu, thiếu hiểu biết đang dần bị đẩy lùi. Ở nơi biên cương Tổ quốc, những người dân Mông giản dị đang viết tiếp hành trình đi tìm con chữ, đi tìm tương lai tươi sáng cho mình và cho con cháu.

Khi ánh đèn lớp học vụt tắt, chỉ còn lại tiếng suối róc rách bên triền núi. Nhưng trong lòng những người lính biên phòng, trong ánh mắt bà con vùng cao, một thứ ánh sáng vẫn rực rỡ, ánh sáng của tri thức, của niềm tin và khát vọng đổi thay giữa đại ngàn Trung Lý.