Lũng Cẩm - Điểm nhấn của du lịch văn hóa trên Cao nguyên đá Đồng Văn

* Dấu xưa trong thung lũng Sủng Là

Theo các tư liệu lịch sử của xã Sủng Là, thôn Lũng Cẩm là nơi quần tụ cư dân lâu đời, có ruộng màu, có nếp sống định cư ổn định và có nhiều nghi lễ truyền thống còn lưu giữ đến hôm nay. Chính sự bền bỉ trong cách gìn giữ nếp nhà, nếp làng đã giúp Lũng Cẩm giữ lại được “không khí xưa” mà nhiều vùng khác trên Cao nguyên đá không còn.

Ông Nguyễn Văn Thơ, Chủ tịch UBND xã Sủng Là cho biết, điểm mạnh của Lũng Cẩm không chỉ là cảnh đẹp, mà chính là tính nguyên bản. Người dân làm du lịch nhưng không đánh đổi kiến trúc hay phong tục. Chính quyền chỉ hỗ trợ hạ tầng, tập huấn kỹ năng, còn việc giữ gìn bản sắc là do cộng đồng chủ động và rất quyết tâm.

Thôn Lũng Cẩm hôm nay trở thành một trong những điểm du lịch cộng đồng tiêu biểu của xã Sủng Là, là điểm dừng chân nằm trong tuyến khám phá của Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn.

Đi sâu vào làng, du khách dễ dàng cảm nhận được nếp sinh hoạt truyền thống hiện diện trong từng góc nhỏ, gian bếp đỏ lửa, khói bếp quyện với mùi hương ngô mới; tiếng dệt lanh đều đều mỗi buổi chiều; trẻ con ríu rít vui chơi trước hiên nhà.

Lũng Cẩm còn là nơi lưu giữ những phong tục, những lời hát và cả nghề thủ công truyền thống. Những dịp lễ hội, tiếng khèn, tiếng trống của trai bản hòa cùng váy áo rực rỡ của phụ nữ Mông tạo thành bức tranh văn hóa sống động giữa núi đá trập trùng.

Một điểm nhấn quan trọng ở Lũng Cẩm là ngôi nhà truyền thống của dòng họ Mua - nơi từng được chọn làm bối cảnh cho bộ phim “Chuyện của Pao”. Dù nổi tiếng, ngôi nhà vẫn giữ nguyên nét mộc mạc: Sân trời lát đá, cối xay ngô trước cổng, mái ngói âm dương phủ rêu và gian bếp đầy ngô giống treo trên gác.

Chị Nguyễn Hải Yến, du khách từ Hà Nội chia sẻ: "Không gian ở đây để lại cảm xúc rất đặc biệt. Mọi thứ đều bình dị, gần gũi đến mức tưởng như cuộc sống trong phim vẫn đang tiếp diễn".

* Giữ gìn bản sắc - Mở hướng sinh kế

Cùng với phát triển cảnh quan, người dân Lũng Cẩm đã chủ động mở rộng du lịch cộng đồng: Làm homestay, giới thiệu ẩm thực truyền thống, sản xuất thổ cẩm, làm bánh tam giác mạch, rượu ngô men lá, rượu tam giác mạch… Tất cả đều dùng nguyên liệu bản địa và mang tinh thần gìn giữ văn hóa.

Theo Chủ tịch UBND xã Sủng Là Nguyễn Văn Thơ, mỗi năm Lũng Cẩm đón hàng vạn lượt khách. Du lịch đã góp phần quan trọng trong thay đổi thu nhập, tạo việc làm ổn định ngay tại làng, giảm tỷ lệ hộ nghèo và giúp người dân nâng cao ý thức về gìn giữ môi trường và bản sắc văn hóa.

Là người có uy tín trong thôn, ông Vàng Sè Vàng vừa thoăn thoắt đan chiếc gùi vừa chậm rãi kể: "Nhà trình tường, hàng rào đá hay bộ váy lanh của phụ nữ Mông đều không chỉ là vật dụng mà là hồn của làng. Khách đến Lũng Cẩm, điều đầu tiên chúng tôi muốn họ nhìn thấy là cái nề nếp và sự tử tế mà cha ông để lại. Cái quý nhất là văn hóa của mình được nhiều người biết hơn. Nhưng bà con cũng hiểu rằng làm du lịch phải thật, phải giữ gốc thì khách mới muốn quay lại".

Hiện, xã Sủng Là tiếp tục kết nối thôn Lũng Cẩm với các điểm du lịch lân cận như Phó Bảng, Dinh họ Vương, Cột cờ Lũng Cú… để tạo chuỗi trải nghiệm văn hóa - lịch sử - cảnh quan liền mạch cho du khách. Hạ tầng giao thông, đào tạo kỹ năng du lịch và hỗ trợ sinh kế tiếp tục được xã chú trọng nhằm đưa Lũng Cẩm trở thành “điểm đến văn hóa kiểu mẫu” của Cao nguyên đá Đồng Văn.

Lũng Cẩm không ồn ào, không phô trương. Cái đẹp nơi đây đến từ sự mộc mạc, từ nếp sống bền bỉ và từ những giá trị nguyên sơ được cộng đồng gìn giữ qua nhiều thế hệ. Trong hành trình khám phá miền đá Hà Giang, Lũng Cẩm là nơi để du khách dừng lại, lắng nghe, và cảm nhận sâu hơn vẻ đẹp của văn hóa bản địa - thứ vẻ đẹp chỉ thật sự chạm vào khi ta đứng giữa thung lũng yên bình ấy./.

Minh Tâm