Giữ lửa văn hóa nơi mái trường nội trú ở Lâm Đồng

Giữa nhịp sống hiện đại, khi nhiều giá trị truyền thống đứng trước nguy cơ mai một, các Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đang âm thầm giáo dục truyền thống văn hóa để mỗi học sinh không chỉ học chữ mà còn học cách yêu, trân trọng cội nguồn.

Sống trong không gian đa văn hóa

Sáng đầu tuần, sân Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Hàm Thuận (xã Hàm Thuận) rực rỡ sắc màu. Trong lễ chào cờ trang nghiêm, những tà váy thổ cẩm Chăm, bộ trang phục truyền thống của người Raglai… cùng hiện diện, tạo nên một bức tranh văn hóa sống động giữa núi rừng. Không chỉ là nghi thức đầu tuần, đó còn là cách nhà trường thắp lên và giữ gìn “ngọn lửa” văn hóa dân tộc cho hơn 260 học sinh đang theo học nơi đây.

Không dừng lại ở những buổi mặc trang phục truyền thống, nhà trường tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa giàu tính trải nghiệm như chuyên đề “Thể thao và văn hóa dân gian trong trường học”. Theo đó, các trò chơi dân gian, chương trình văn nghệ dân tộc, hay mời nghệ nhân về truyền dạy nhạc cụ truyền thống vào dịp cuối tuần. Câu lạc bộ “Bản sắc quê hương” trở thành không gian quen thuộc, nơi học sinh chia sẻ câu chuyện về phong tục, lễ hội, những điệu múa, làn điệu dân ca gắn với đời sống cộng đồng.

“Là người Chăm, nên mỗi lần được học về văn hóa dân tộc mình, em thấy rất vui và tự hào”, em Lê Ngọc Quỳnh Thu, học sinh lớp 8B, chia sẻ. Theo Thu, từ những buổi học nhạc cụ truyền thống, tìm hiểu văn hóa dân gian hay sinh hoạt câu lạc bộ, em hiểu rõ hơn về nguồn gốc, phong tục và những giá trị tốt đẹp của dân tộc mình. “Em cũng tự nhắc mình phải giữ gìn và tuyên truyền cho bạn bè cùng trân trọng nét đẹp ấy”, Thu nói.

Còn tại Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Hàm Thắng (phường Hàm Thắng), nơi là mái nhà chung của 929 học sinh thuộc 12 dân tộc khác nhau. Mỗi em đến trường mang theo một “mảnh ghép” văn hóa riêng, tạo nên một không gian học đường đa sắc, giàu bản sắc.

Ngoài nhiệm vụ giáo dục, chăm sóc và nuôi dưỡng học sinh nội trú, nhà trường đặc biệt quan tâm đến giáo dục văn hóa truyền thống. Nhiều hoạt động sáng tạo được tổ chức như chương trình “Tuyên truyền văn hóa dân tộc qua trình diễn trang phục dân tộc tái chế”, các tiết mục múa – hát dân gian trong giờ sinh hoạt, hay thiết kế bao lì xì mang họa tiết văn hóa dân tộc vào dịp Tết.

Cô Đặng Ngọc Thanh Vân, Bí thư Đoàn trường cho biết, chuỗi hoạt động này giúp học sinh được sống trong môi trường đa văn hóa, nơi các em học cách đoàn kết, tôn trọng sự khác biệt và tự hào về cội nguồn. “Đó là nền tảng để các em vừa học tốt, sống đẹp, vừa trở thành những công dân biết gìn giữ bản sắc văn hóa Việt Nam trong thời kỳ hội nhập”, cô Vân nhấn mạnh.

Khi giữ văn hóa là một sứ mệnh

Ở Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Bắc Bình, dạy kiến thức phổ thông và bảo tồn văn hóa dân tộc được xem là hai nhiệm vụ song song, không thể tách rời.

Bà Lâm Nư Lữ Bích Thủy, Hiệu trưởng cho biết, mục tiêu của nhà trường không chỉ là trang bị kiến thức mà còn mang theo lòng tự hào với bản sắc dân tộc, sẵn sàng trở thành những công dân ưu tú, góp phần xây dựng quê hương.

Chính vì vậy, trường tiên phong xây dựng mô hình giáo dục trải nghiệm lồng ghép văn hóa dân tộc một cách bài bản và sáng tạo. “Góc văn hóa dân tộc” được ví như một “bảo tàng sống”, trưng bày trang phục, nhạc cụ, hiện vật truyền thống để học sinh tham quan, tìm hiểu mỗi ngày.

Câu lạc bộ “Văn – Thể – Mỹ” là nơi học sinh tập luyện các điệu múa Chăm, Raglai, chơi trò chơi dân gian, chia sẻ phong tục tập quán của dân tộc mình. Đặc biệt, “Ngày hội Văn hóa các Dân tộc” được tổ chức thường niên với các hoạt động cắm trại, thi nấu cơm lồ-ô, nhảy sạp, trình diễn trang phục truyền thống… trở thành sự kiện được mong chờ nhất trong năm.

Văn hóa còn “thẩm thấu” vào sinh hoạt thường ngày: học sinh mặc trang phục truyền thống khi chào cờ, nghe kể chuyện về các anh hùng dân tộc, được khuyến khích giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ. Nhà trường cũng tổ chức các chuyến đi thực tế đến làng nghề truyền thống, mời nghệ nhân về truyền nghề, giúp học sinh chạm tay vào giá trị văn hóa ngay trong đời sống thực.

Minh chứng rõ nét cho hiệu quả của mô hình giáo dục này chính là sự trưởng thành trong nhận thức và tình cảm của học sinh. Em K’Thị Bảo Thùy cho biết, các hoạt động văn nghệ, thể thao, rèn luyện kỹ năng giúp học sinh thư giãn, gắn kết và trưởng thành mỗi ngày. “Ở trường nội trú, em không chỉ được truyền dạy kiến thức mà còn được giáo dục văn hóa truyền thống của dân tộc mình, em cảm thấy rất tự hào, biết ơn”, Thùy bộc bạch.

Có thể thấy, việc giáo dục văn hóa truyền thống cho học sinh dân tộc thiểu số đang được các trường phổ thông dân tộc nội trú trong tỉnh triển khai bằng nhiều cách làm thiết thực, sáng tạo. Từ những bộ trang phục trong lễ chào cờ, điệu múa, làn điệu dân ca, đến mô hình trải nghiệm văn hóa, tất cả đang âm thầm gieo vào lòng học sinh tình yêu và trách nhiệm với bản sắc dân tộc.