[LONGFORM] Chính sách tài khoá: Động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Từ năm 2020 đến 2024, Bộ Tài chính đã chủ trì đề xuất và triển khai hàng loạt chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí và tiền thuê đất, với tổng mức hỗ trợ ước tính khoảng 900 nghìn tỷ đồng. Đây không chỉ là một con số lớn về quy mô, mà còn là minh chứng rõ nét cho sự chủ động, linh hoạt và quyết liệt trong điều hành chính sách tài khóa nhằm tạo đà phục hồi kinh tế sau những cú sốc nghiêm trọng.

Nhìn lại năm 2020 - thời điểm đại dịch COVID-19 bùng phát, cùng với chuỗi tác động phức hợp từ gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, giá cả leo thang, áp lực lạm phát, nền kinh tế Việt Nam đứng trước thách thức chưa từng có. Trong bối cảnh đó, Bộ Tài chính đã nhanh chóng vào cuộc, xây dựng và đề xuất các gói tài khóa quy mô lớn, thể hiện năng lực phản ứng chính sách kịp thời và tư duy điều hành bám sát thực tiễn.

Không chỉ hỗ trợ khu vực sản xuất, chính sách tài khóa còn góp phần giữ vững sức mua của người dân - yếu tố then chốt trong việc duy trì nhịp cầu tiêu dùng nội địa và thúc đẩy vòng quay kinh tế. Đặc biệt, trong bối cảnh giá cả hàng hóa toàn cầu leo thang, việc giảm thuế GTGT đối với hàng thiết yếu giúp hạ nhiệt lạm phát, ổn định tâm lý xã hội và hỗ trợ phục hồi tiêu dùng.

Vượt khỏi vai trò giải cứu ngắn hạn, chính sách tài khóa đang được tái thiết kế để trở thành công cụ điều tiết chủ động và định hướng phát triển trung - dài hạn. Các gói hỗ trợ được tinh chỉnh theo mục tiêu cụ thể: kích cầu, thúc đẩy đầu tư, hỗ trợ chuyển đổi số, khuyến khích đổi mới công nghệ. Từ việc điều chỉnh chính sách thuế, lệ phí đến phân bổ đầu tư công, Bộ Tài chính đã thể hiện rõ tinh thần điều hành linh hoạt, bám sát diễn biến thực tế.

Đặc biệt, trong bối cảnh áp lực chi tiêu ngân sách ngày càng lớn - từ y tế, an sinh xã hội đến đầu tư phát triển, Bộ Tài chính vẫn duy trì nguyên tắc kỷ cương tài khóa. Việc thường xuyên rà soát, cập nhật chính sách thay vì áp dụng các biện pháp cứng nhắc giúp đảm bảo hiệu quả hỗ trợ mà không làm gia tăng gánh nặng tài khóa lâu dài.

Điểm đáng chú ý ở các chính sách bổ sung này không chỉ nằm ở nội dung cụ thể mà còn thể hiện rõ định hướng "mở" trong thiết kế chính sách. Mở về thời gian - khi không dừng lại ở chính sách ngắn hạn mà kéo dài đến tận 2030 (như thuế đất nông nghiệp); mở về đối tượng - khi bao phủ từ người dân có thu nhập thấp, nông dân, doanh nghiệp nhỏ đến cả doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu; mở cả về cách tiếp cận - khi không chỉ hỗ trợ trực tiếp tài chính mà còn gián tiếp qua cải cách thủ tục, giảm gánh nặng hành chính.

Chuyển đổi tư duy chính sách đang được hiện thực hóa thông qua những định hướng chiến lược lớn. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là một ví dụ điển hình. Trong đó, chính sách tài khóa được xác định là công cụ mũi nhọn để kích hoạt các động lực tăng trưởng mới.

Đặc biệt, Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã đặt mục tiêu rõ ràng: đến năm 2030, khu vực này đóng góp 65 - 70% GDP và đến năm 2045 trở thành một trong những trụ cột chính của nền kinh tế quốc dân. Để hiện thực hóa khát vọng đó, Bộ Tài chính đóng vai trò trung tâm trong việc thiết kế, điều hành và đổi mới chính sách tài khóa nhằm xây dựng một hệ sinh thái tài chính minh bạch, công bằng, thúc đẩy động lực thị trường và mở rộng không gian phát triển cho doanh nghiệp tư nhân.

Không chỉ dừng lại ở xây dựng chính sách, Bộ Tài chính đang khẳng định vai trò đi đầu trong thực thi và cải cách thể chế tài khóa. Một ví dụ điển hình là trong khuôn khổ hợp tác ASEAN, Bộ đã chủ động thúc đẩy các sáng kiến xây dựng “bộ công cụ tài khóa ứng phó khủng hoảng”, góp phần củng cố năng lực chống chịu và phục hồi kinh tế trong khu vực sau đại dịch.

Ở trong nước, quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính công được đẩy mạnh. Đến cuối năm 2024, gần 100% doanh nghiệp đã thực hiện khai, nộp và hoàn thuế điện tử; hệ thống hóa đơn điện tử vận hành ổn định trên toàn quốc, giúp giảm chi phí tuân thủ, chống thất thu thuế và tăng tính minh bạch. Trong lĩnh vực hải quan, việc ứng dụng công nghệ số và mô hình quản lý rủi ro cũng đã rút ngắn đáng kể thời gian thông quan và cải thiện môi trường kinh doanh.

Sự chuyển mình từ chính sách “giảm gánh nặng” sang “tạo động lực” không chỉ là thay đổi cách làm, mà còn là sự thay đổi tư duy cốt lõi trong hoạch định tài chính quốc gia. Khi chính sách tài khóa được định vị là công cụ kiến tạo tương lai - đầu tư cho những giá trị bền vững và nâng cao năng lực nội sinh, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để vượt lên thách thức, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.