Thượng đỉnh NATO bàn nhiều chuyện gai góc

Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 9-7 bắt đầu chuyến công du châu Âu với sự kiện tâm điểm là Hội nghị Thượng đỉnh NATO diễn ra tại Lithuania. Sau khi khép lại chuyến thăm Anh hôm 10-7, ông Biden đến thủ đô Vilnius - Lithuania để hội đàm với lãnh đạo các nước thành viên khác của NATO trong 2 ngày 11 và 12-7.

Cuộc xung đột Nga - Ukraine tiếp tục là nội dung thảo luận chính của hội nghị lần này. Theo AP, các nhà lãnh đạo sẽ tập trung vào việc bảo đảm Ukraine có sự hậu thuẫn cần thiết chừng nào cuộc xung đột còn tiếp diễn, cũng như làm sao để đưa nước này đến gần NATO hơn ngay cả khi chưa bật đèn xanh cho việc chính thức gia nhập. Họ cũng bàn về những biện pháp bảo vệ Ukraine sau khi cuộc xung đột kết thúc.

Phát biểu trước thềm sự kiện nói trên, theo Reuters, Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg nói rõ Ukraine sẽ không trở thành thành viên liên minh này trong lúc xung đột tiếp diễn và hội nghị sẽ không đưa ra lời mời chính thức cho Kiev về việc gia nhập. 

Dù vậy, nội bộ NATO vẫn chia rẽ về tiến trình kết nạp Ukraine sau khi xung đột chấm dứt. Một số nước Đông Âu cho rằng nên đưa ra lộ trình cụ thể cho Ukraine tại hội nghị ở Vilnius. Tuy nhiên, Mỹ và Đức hiện lo ngại về những động thái có thể đẩy NATO đến gần hơn chiến tranh với Nga.

Trong khi đó, vấn đề chi tiêu quốc phòng dù không mới nhưng ngày càng cấp bách do tác động của cuộc xung đột Nga - Ukraine. Mỹ lâu nay thường phàn nàn các đồng minh không chi tiêu đủ cho ngân sách quốc phòng. 

Giờ đây, chi phí hỗ trợ Ukraine khiến chuyện tiền bạc càng được chú ý tại hội nghị. Hồi năm 2014, NATO nhất trí về mục tiêu tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 2% GDP trong vòng 10 năm. Dữ liệu mới nhất của NATO cho thấy 11 trong số 31 thành viên của liên minh quân sự này dự kiến đáp ứng mục tiêu này trong năm nay. 

Tại hội nghị, các thành viên dự kiến đưa ra cam kết tham vọng hơn khi xem mức 2% GDP là yêu cầu tối thiểu, thay vì mục tiêu hướng đến. Dù vậy, hiện chưa có thông tin về thời gian biểu để đạt được mục tiêu mới nói trên.

Ngoài ngân sách quốc phòng, các nhà lãnh đạo NATO sẽ thảo luận những kế hoạch phòng thủ mới để phù hợp với bối cảnh địa chiến lược hiện nay. Đáng chú ý, NATO muốn tối đa 300.000 binh sĩ sẵn sàng được triển khai đến sườn phía Đông trong vòng 30 ngày.

Cũng tại hội nghị, chuyện Thụy Điển muốn gia nhập NATO cũng được quan tâm nhiều sau khi vẫn còn rào cản từ Thổ Nhĩ Kỳ. Hầu hết thành viên và ông Stoltenberg đều cho rằng Thụy Điển đã làm đủ để gia nhập liên minh. 

Tuy nhiên, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan vẫn giữ lập trường phản đối, xuất phát từ sự ủng hộ của Thụy Điển dành cho các nhóm người Kurd bị Ankara xem là khủng bố. Trong nỗ lực gia nhập NATO, Thụy Điển đã điều chỉnh chính sách để đáp ứng đòi hỏi của Thổ Nhĩ Kỳ nhưng điều này chưa thuyết phục được ông Erdogan đổi ý.