Chính sách thuế quan sẽ ảnh hưởng khiêm tốn lên thị trường

Căng thẳng thương mại gia tăng

Từ đầu năm 2025 đến nay, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã triển khai một loạt chính sách thuế quan đáng chú ý đối với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều quốc gia. Những chính sách thuế quan này phản ánh chiến lược thương mại của chính quyền Tổng thống Trump nhằm bảo vệ lợi ích kinh tế trong nước và giảm thâm hụt thương mại với các đối tác quốc tế.

Tuy thuế quan áp dụng lên hàng hóa từ Canada, Mexico đã được dời lại vào tháng 03 sau khi lãnh đạo các nước đàm phán, nhưng thuế quan áp dụng lên hàng hóa Trung Quốc đã có hiệu lực. Trung Quốc cho biết sẽ có những hành động đáp trả. Điều này làm chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc gia tăng trở lại.

Tác động đến thị trường chứng khoán

Tuy nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu nhưng tác động từ hoạt động này lên thị trường chứng khoán lại rất hạn chế. Theo đó, các doanh nghiệp liên quan đến xuất khẩu chủ yếu là các doanh nghiệp FDI chiếm khoảng 70% giá trị xuất khẩu, đây là những doanh nghiệp không niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

144 doanh nghiệp có doanh thu xuất khẩu niêm yết trên thị trường chứng khoán chiếm khoảng 9% số doanh nghiệp niêm yết (tính trên 3 chỉ số). Vốn hóa của các doanh nghiệp này chỉ chiếm 18% vốn hóa toàn thị trường. Trong đó doanh thu từ thị trường quốc tế chiếm khoảng 34% nhưng chỉ khoảng 10% doanh thu của tất cả các doanh nghiệp trên sàn.

Tuy nhiên, 10% doanh thu này đến từ các thị trường khác nhau như Mỹ, Nhật, châu Âu… không phải hoàn toàn từ thị trường Mỹ. Do đó, nếu chia tách thêm thì phần doanh thu từ thị trường Mỹ có thể chiếm khoảng 3-4% doanh thu toàn thị trường. Vì thế ảnh hưởng từ các chính sách thuế quan của Mỹ đến hoạt động của các doanh nghiệp trên sàn không quá lớn.

Bên cạnh đó, 2 ngành có vốn hóa lớn nhất thị trường là tài chính và bất động sản, có doanh thu từ thị trường nội địa. Vì thế tác động trực tiếp từ các chính sách thuế quan đến thị trường chứng khoán có thể không lớn.

Một điểm cần lưu ý là hiện Việt Nam chưa phải là quốc gia nằm trong danh sách hàng đầu trong việc áp dụng các chính sách thuế quan của Mỹ. Thêm vào đó, Mỹ và Việt Nam đang có Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện nên việc áp thuế có thể bị trì hoãn hoặc mức thuế sẽ không cao như Trung Quốc.

Tác động gián tiếp đến tỷ giá

Tuy các chính sách thuế quan của Mỹ có tác động hạn chế lên thị trường, nhưng căng thẳng thương mại có thể tác động gián tiếp, dù khó đo lường được. Các tác động gián tiếp sẽ thông qua nhiều cách khác nhau để tác động đến thị trường, có thể qua con đường thu nhập hoặc tỷ giá – lãi suất.

Nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu. Nếu hoạt động thương mại tăng trưởng tốt, hàng hóa xuất khẩu nhiều, thì thu nhập người lao động tăng, người dân sẽ có xu hướng chi tiêu nhiều hơn. Điều này sẽ thúc đẩy hoạt động của các doanh nghiệp phát triển. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp tuy không có doanh thu xuất khẩu nhưng lại cung cấp các sản phẩm và dịch vụ phụ trợ cho hoạt động xuất khẩu, sẽ tạo ra nhiều việc làm.

Một cách tác động khác có thể kể đến là thông qua tỷ giá – lãi suất. Như ở thời điểm hiện tại, khi Mỹ thực hiện các chính sách thuế quan vào các quốc gia khác làm đồng USD có xu hướng tăng giá so với các đồng tiền khác, trong đó có VND. Để tránh dòng vốn ngoại có xu hướng rút về các thị trường phát triển, Ngân hàng Nhà nước sẽ phải duy trì lãi suất ở mức hấp dẫn hoặc không thể giảm lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế. Điều này sẽ ảnh hưởng gián tiếp đến hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp niêm yết. Bên cạnh đó, việc tỷ giá được duy trì ở mức cao cũng tác động tiêu cực đến tâm lý nhà đầu tư. Theo đó, nhà đầu tư cảm thấy triển vọng của thị trường chứng khoán sẽ kém và tạo ra tâm lý bi quan. Sẽ kích hoạt hành động bán cổ phiếu của nhiều nhà đầu tư.

Ngành ngân hàng và bất động sản hiện là hai ngành có vốn hóa lớn nhất thị trường, chiếm hơn 50% tổng vốn hóa. Hai ngành này khá nhạy cảm với biến động của tỷ giá và lãi suất. Vì thế, biến động của các yếu tố này mới là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến xu hướng sắp tới của thị trường.