Hài hòa mục tiêu Kỳ thi cho học sinh lớp 12

Xác định đây là phần đổi mới tác động trực tiếp nhất đến thí sinh trong kỳ thi năm nay, ngay từ năm 2023, Bộ GD&ĐT đã công bố cấu trúc định dạng đề thi tốt nghiệp THPT từ 2025 với mong muốn các em được chuẩn bị kỹ lưỡng từ sớm, từ xa. Đề tham khảo được công bố tháng 10/2024, sớm hơn mọi năm.

Hàng loạt giải pháp được ngành Giáo dục, nhà trường triển khai để học sinh được tiếp cận, làm quen, tự tin chinh phục đề thi theo định dạng mới. Trong đó có việc thiết kế bài giảng, bài kiểm tra phù hợp định hướng đánh giá năng lực; đổi mới kiểm tra, đánh giá thường xuyên, định kỳ; thiết kế đề kiểm tra, đề thi thử tốt nghiệp THPT theo cấu trúc mới của đề thi...

Sau khi đề thi chính thức được công bố, những đổi mới trong việc ra đề theo hướng đánh giá năng lực, tăng cường tính thực tiễn, kiểm tra khả năng vận dụng, phân tích, phản biện của người học, không sa đà kỹ thuật, tránh học tủ… được các chuyên gia, nhà giáo ghi nhận. Tuy nhiên, bên cạnh đó có những ý kiến cho rằng, đề thi một số môn khó, vượt quá năng lực của học sinh.

Thực ra, căn cứ chính xác hơn giúp nhận định độ phù hợp, khó, dễ của đề cần phải chờ điểm thi, phổ điểm. Nhưng trong thời điểm này, hãy nhìn lại mục đích của Kỳ thi tốt nghiệp THPT để có thể hiểu đầy đủ, khách quan hơn.

Quy chế thi tốt nghiệp THPT ghi rõ: Thi tốt nghiệp THPT nhằm đánh giá đúng kết quả học tập của người học theo mục tiêu, yêu cầu cần đạt trong Chương trình giáo dục phổ thông; lấy kết quả thi để xét công nhận tốt nghiệp THPT; làm một trong các cơ sở để đánh giá chất lượng dạy, học của cơ sở giáo dục và công tác chỉ đạo của cơ quan quản lý giáo dục; cung cấp dữ liệu đủ độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực của học sinh để cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp sử dụng trong tuyển sinh theo tinh thần tự chủ.

Như vậy, đề thi cần hài hòa được cả mục tiêu xét tốt nghiệp và tuyển sinh đại học. Trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, tỷ lệ nhận biết/ thông hiểu/ vận dụng của đề là 4/3/3; tương đương với việc 70% kiến thức nền tảng, 30% kiến thức phân hóa; điểm trung bình chung sẽ rơi vào khoảng 6 - 7.

Thí sinh vẫn dễ dàng đạt mục tiêu tốt nghiệp khi công thức xét tốt nghiệp có tới 50% là điểm học bạ trong 3 năm THPT. Đạt 8 điểm trở lên cần học lực thực sự giỏi, vững kiến thức. Nếu đề thi không bảo đảm độ phân hóa phù hợp, chắc chắn sẽ tái diễn tình trạng thí sinh kết quả đạt đến 30 điểm vẫn trượt nguyện vọng 1.

Tất nhiên, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận, việc có ý kiến phản ứng với đề thi cho thấy còn độ vênh giữa tổ chức dạy học và đánh giá. Trong khi đề thi tốt nghiệp THPT thiết kế theo hướng đánh giá năng lực, yêu cầu thí sinh biết vận dụng, phân tích, tổng hợp, giải quyết vấn đề thực tiễn thay vì kiểm tra khả năng ghi nhớ máy móc…, thì việc dạy học đâu đó vẫn thiên về luyện đề, học thuộc lòng, ôn tủ.

Bởi vậy, khó tránh khỏi có thí sinh bị động, mất phương hướng khi làm bài. Cùng với đó, có thí sinh với áp lực của việc lúc nào cũng dẫn đầu, xuất sắc trong học bạ dẫn đến chủ nghĩa hoàn hảo, nên lo lắng, thất vọng khi không hoàn thành tất cả câu hỏi. Ngoài ra, đề thi một số môn không phải không có điểm cần hoàn thiện.

Nhiều chuyên gia, nhà giáo cho rằng, trong điều kiện hiện nay ở Việt Nam, việc tổ chức nghiêm túc, đảm bảo công bằng cho thí sinh có nhu cầu sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển đại học là cần thiết, nhân văn; bớt quá tải bởi tham gia quá nhiều kỳ thi riêng của các trường đại học.

Việc này đồng thời đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục; giảm áp lực, tốn kém cho xã hội, cũng như cho chính các trường đại học. Do đó, tiếp thu ý kiến là cần thiết để tốt hơn, nhưng chắc chắn cũng cần kiên định với con đường đi đã đúng hướng.