Thanh Hóa: Những thành tựu đáng ghi nhận sau hơn 4 năm triển khai Chương trình OCOP

Xin ông cho biết những kết quả đạt được sau hơn 4 năm triển khai thực hiện Chương trình OCOP của tỉnh Thanh Hóa?

Được sự quan tâm của Chính phủ, các bộ, ngành trung ương, chỉ đạo trực tiếp của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thông, Văn phòng Điều phối nông thôn mới (NTM) Trung ương, đến nay tỉnh Thanh Hóa đã có 317 sản phẩm OCOP tại 193 xã, phường, thị trấn thuộc 27 huyện, thị xã, thành phố. Trong đó, có 01 sản phẩm đạt 5 sao (mắm tôm Lê Gia), 54 sản phẩm đạt 4 sao, 262 sản phẩm đạt 3 sao.

Ông Bùi Công Anh, Phó Chánh văn phòng Điều phối NTM tỉnh Thanh Hóa

Nhiều sản phẩm OCOP khai thác hiệu quả vùng nguyên liệu địa phương, gắn với chỉ dẫn địa lý và nhãn hiệu tập thể, như: cói Nga Sơn, Quế ngọc - Thường Xuân, bưởi Luận Văn, bánh lá răng bừa Xuân Lập; bánh gai Tứ Trụ - Thọ Xuân; nước mắm Ba Làng - thị xã Nghi Sơn; cam Vân Du - Thạch Thành; gà đồi Như Xuân, chè lam Phủ Quảng - Vĩnh Lộc, tương Làng Ái - Yên Định…

Thời gian qua, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức nhiều đợt xúc tiến, giới thiệu sản phẩm OCOP tại các tỉnh: Nghệ An, Nam Định, Yên Bái, Hà Nội, Bắc Ninh, Sơn La; định kỳ hàng năm tổ chức các gian hàng giới thiệu, bán sản phẩm OCOP tại các điểm du lịch của TP. Sầm Sơn…; phát triển các điểm giới thiệu, quảng bá sản phẩm OCOP trong và ngoài tỉnh; biên tập và phát hành hàng năm cuốn catalogue và cuốn Bản tin sản xuất, thị trường và tiêu thụ sản phẩm OCOP để giới thiệu quảng bá sản phẩm OCOP; là 1 trong 6 tỉnh được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen có thành tích tiêu biểu trong trong triển khai Chương trình OCOP giai đoạn 2018 - 2020.

Thông qua Chương trình OCOP đã tạo ra một môi trường hoạt động bình đẳng, minh bạch, cạnh tranh lành mạnh giữa các chủ thể, khuyến khích được sự tham gia của cộng đồng, khai thác, duy trì và phát huy được những giá trị tiềm năng của các nghề, làng nghề, làng nghề truyền thống, đặc sản vùng miền; tạo ra nguồn sản phẩm phong phú, đảm bảo về chất lượng, tạo việc làm ổn định, tăng doanh thu cho doanh nghiệp và thu nhập cho người lao động và góp phần thiết thực vào thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM.

Quá trình triển khai thực hiện Chương trình OCOP của tỉnh Thanh Hóa có những thuận lợi và khó khăn, vướng mắc gì. Tỉnh ta đã thực hiện những giải pháp như thế nào để đạt những kết quả trên, thưa ông?

Ngay từ khi bắt đầu triển khai Chương trình OCOP, tỉnh Thanh Hóa đã chủ động xây dựng và ban hành Đề án Chương trình mỗi xã một sản phẩm tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2018 - 2020, định hướng đến năm 2030; Kế hoạch thực hiện Chương trình OCOP giai đoạn 2021-2025; hàng năm, UBND tỉnh đều ban hành kế hoạch thực hiện Chương trình OCOP gắn với nội dung cụ thể, phân công trách nhiệm cho từng thành viên có liên quan.

Ngoài ra, Thanh Hóa là tỉnh có các sản phẩm đa dạng và phong phú ở tất cả các lĩnh vực, thuận lợi cho việc xây dựng và phát triển sản phẩm OCOP. Trong đó, lĩnh vực nông nghiệp có 13 sản phẩm chủ lực và có trên 160 sản phẩm, nhóm sản phẩm khác nhau; nhiều sản phẩm làng nghề truyền thống, đặc sản ẩm thực được người dân địa phương, khách thập phương ưa chuộng và đã đi vào ca dao, tục ngữ, như: Chiếu Nga Sơn, tơ Hồng Đô, trống đồng Đông Sơn, nem chua, chè lam Phủ Quảng, gánh gai Tứ Trụ, nước mắm Ba Làng,...

Cùng với những thuận lợi, Thanh Hóa cũng gặp nhiều khó khăn khi thực hiện Chương trình OCOP như: nhận thức về Chương trình OCOP cũng như về phát triển kinh tế nông nghiệp, kinh tế nông thôn chưa đầy đủ, công tác chỉ đạo của một số địa phương còn chưa quyết liệt và sự tham gia của một số chủ thể còn hạn chế; các sản phẩm đặc thù của địa phương còn manh mún, nhỏ lẻ, phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của địa phương;

Công tác chỉ đạo, tuyên truyền, vận động các chủ thể tham gia thực hiện chương trình chưa thường xuyên, sâu rộng; nhiều chủ thể sản xuất chưa hiểu đầy đủ được lợi ích, ý nghĩa trong việc tham gia chương trình OCOP.

Khó khăn về đất sản xuất, mặt bằng nhà xưởng, khu bán hàng, giới thiệu sản phẩm đã và đang là nguyên nhân khiến cho việc thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất theo hướng tập trung cho các sản phẩm làng nghề, sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn gặp khó khăn; vấn đề liên kết sản xuất, cung ứng, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị giữa người nông dân và các tổ chức kinh tế, hợp tác xã còn hạn chế; các mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, an toàn vệ sinh thực phẩm chưa nhiều ...

Để đạt được những kết quả như trên, giai đoạn 2018-2022, Thanh Hóa đã tập trung một số giải pháp như: Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức sinh động, khác nhau trên phương tiện thông tin đại chúng từ trung ương, tỉnh đến cơ sở;

Hai là, lồng ghép cơ chế, chính sách của Trung ương, của tỉnh về hỗ trợ phát triển sản xuất, phát triển du lịch, khoa học công nghệ, khuyến nông, khuyến công, xúc tiến thương mại,… Huy động hiệu quả nguồn lực từ cộng đồng phù hợp với các quy định của pháp luật, các nguồn vốn tín dụng hỗ trợ cho các chủ thể tham gia Chương trình OCOP.

Ba là, tập trung đổi mới các hình thức tổ chức sản xuất theo hướng phát triển hợp tác, liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác và người dân trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp.

Bốn là, đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, xúc tiến thương mại, phát triển các điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP trong và ngoài tỉnh. Hợp tác trong nước và quốc tế nhằm nâng cao năng lực quản lý, điều hành Chương trình OCOP trong tỉnh và xúc tiến xuất khẩu sản phẩm OCOP. Tổ chức các đoàn học tập kinh nghiệm trong và ngoài nước, những nơi phát triển Chương trình OCOP thành công.

Năm là, xây dựng kế hoạch và tăng cường công tác quản lý, kiểm soát chất lượng sản phẩm OCOP.

Xin ông cho biết Thanh Hóa đã xây dựng chuỗi giá trị để OCOP trở thành sản phẩm chủ lực như thế nào?

Để xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm OCOP, tỉnh đã chỉ đạo các ngành, địa phương tập trung phát triển sản phẩm OCOP phải dựa trên lợi thế về điều kiện tự nhiên, văn hóa, tập quán sản xuất của người dân khu vực nông thôn, đặc biệt là khu vực miền núi, đồng bào dân tộc, gắn với xây dựng vùng nguyên liệu nông sản, dược liệu đặc trưng được cấp mã số vùng trồng, theo hướng sản xuất hữu cơ, nông nghiệp sinh thái, bảo đảm an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, duy trì cảnh quan nông thôn và bảo vệ môi trường góp phần phát triển bền vững.

Tập trung phát triển sản phẩm OCOP theo chuỗi giá trị, đầu tư có trọng tâm trọng điểm, đi vào thực chất, phù hợp với yêu cầu, xu thế của thị trường. Sản phẩm phải không ngừng củng cố, phát triển, nâng cao chất lượng, tăng quy mô sản xuất, chú trọng xây dựng thương hiệu đặc trưng của vùng miền.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong truyền thông sản phẩm OCOP, truy xuất nguồn gốc theo chuỗi giá trị; các chủ thể OCOP phải có trách nhiệm với sản phẩm của mình, ngày càng hoàn thiện nâng cao chất lượng được người tiêu dùng tin dùng; đáp ứng được tiêu chí của các siêu thị, nhà phân phối để mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài tỉnh.

Xin ông cho biết hiện tỉnh ta có bao nhiêu sản phẩm OCOP xuất khẩu; bao nhiêu sản phẩm OCOP được tiêu thụ trên sàn thương mại điện tử?

Hiện nay, toàn tỉnh có 22 sản phẩm xuất khẩu, như: mắm tôm, mắm tép Lê Gia của Công ty TNHH Thực phẩm và Thương mại dịch vụ Lê Gia - Hoằng Hóa xuất khẩu vào thị trường Nga, Hàn Quốc, Đài Loan, Nam Phi, Nhật Bản, Hoa Kỳ; ống hút tre xuất khẩu Thụy Sỹ, Thụy Điển, Mỹ; đồ thủ công mỹ nghệ, các sản phẩm từ cói của Công ty Việt Anh - Nga Sơn xuất khẩu sang Hoa Kỳ; sản phẩm từ tre của Công ty TNHH Sản xuất và thương mại BambooVina - Hà Trung đã xuất khẩu đi các thị trường châu Âu, Đức, Mỹ; Dứa, ngô ngọt đóng hộp Trường Tùng của Công ty CP Chế biến nông sản Trung Thành - Nông Cống đã xuất khẩu đi các nước châu Âu, Nga, Hàn Quốc, Australia…

Phần lớn các sản phẩm OCOP đều được quảng bá, giới thiệu trên các sàn thương mại điện tử như: Voso.vn, Posmart.vn, lazada, shopee, tiki,...

Thời gian tới Chương trình OCOP sẽ được tỉnh Thanh Hóa triển khai như thế nào, thưa ông?

Để hoàn thành mục tiêu đến năm 2025, tỉnh Thanh Hóa đặt mục tiêu bình quân mỗi xã, phường, thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh (559 đơn vị) có ít nhất 01 sản phẩm được chứng nhận sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên. Trong đó, có 5 sản phẩm đề xuất công nhận sản phẩm OCOP 5 sao Quốc gia, Thanh Hóa tập trung một số nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm sau:

Thứ nhất, tăng cường công tác đào tạo, tập huấn, nhất là cán bộ quản lý, tư vấn và các chủ thể OCOP. Đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn, đặc biệt là gắn với bảo tồn và phát triển các nghề, làng nghề truyền thống.

Thứ hai, đẩy mạnh chuyển đổi sản xuất quy mô nhỏ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị khép kín, đặc biệt là gắn với vai trò của các hợp tác xã, doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Hướng dẫn các chủ thể OCOP: Nâng cao và ổn định chất lượng nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất. Đầu tư đổi mới áp dụng khoa học công nghệ, dây chuyền sản xuất tiên tiến vào sản xuất để nâng cao chất lượng, năng suất, giảm chi phí giá thành sản phẩm, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Ổn định nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất thông qua liên kết hoặc đầu tư nâng cấp hệ thống dự trữ nguyên liệu. Quan tâm phát triển vùng nguyên liệu chất lượng, ổn định gắn với tiêu chuẩn thị trường, phát triển mô hình sản xuất gắn với chế biến theo chuỗi giá trị, thúc đẩy liên kết ngang giữa các chủ thể, hộ sản xuất. Ổn định và nâng cấp chất lượng sản phẩm OCOP. Thường xuyên rà soát và hoàn thiện quy trình sản xuất, chế biến, quy trình cung cấp dịch vụ để hoàn thiện chất lượng sản phẩm dịch vụ.

Thứ ba, hướng dẫn các chủ thể OCOP quan tâm áp dụng các giải pháp kỹ thuật để phát triển sản phẩm OCOP gắn với khai thác giá trị tài nguyên bản địa (chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, văn hóa,…). Phát triển sản xuất sản phẩm OCOP theo tiêu chuẩn mới, đáp ứng yêu cầu thị trường (VietGAP, hữu cơ, sinh thái, HACCP, GMP, ISO,…); phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp sinh thái đa giá trị, phát triển mới các sản phẩm xung quanh hệ sinh thái lõi là sản phẩm OCOP. Đối với các sản phẩm đạt 3- 4 sao, rà soát các tiêu chí còn thiếu để có kế hoạch hoàn thiện và nâng cao chất lượng sản phẩm, tham gia đánh giá nâng hạng sao.

Thứ tư, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu cho sản phẩm OCOP gắn với các chương trình hội chợ sản phẩm OCOP thường niên cấp quốc gia, cấp vùng và địa phương; xây dựng các chuỗi cửa hàng trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm OCOP ở tất cả các huyện, thị xã và thành phố trong tỉnh và một số tỉnh, thành phố lớn trong nước; đẩy mạnh phát triển các sàn thương mại điện tử để thúc đẩy quảng bá, tiêu thụ các sản phẩm OCOP. Kết nối đưa các sản phẩm OCOP tỉnh Thanh Hóa vào các siêu thị lớn; và xuất khẩu đến các thị trường quốc tế như Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Úc và các nước châu Âu.

Thứ năm, nâng cao năng lực hệ thống hỗ trợ triển khai Chương trình OCOP như: hệ thống tư vấn, cơ sở đào tạo nghề, hệ thống khuyến công, khuyến nông cơ sở; trung tâm dịch vụ nông nghiệp cấp huyện…

Thứ sáu, tăng cường chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong truyền thông, xây dựng hồ sơ và quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP, số hóa quá trình tiếp nhận hồ sơ, chấm điểm, phân hạng sản phẩm. Thúc đẩy phát triển thương mại điện tử cho sản phẩm OCOP.

Xin cảm ơn ông!