Nguyên phụ liệu: 'Mắt xích yếu' níu chân ngành da giày

Đã có doanh nghiệp ký đơn hàng đến tháng 9/2025

- Xin bà cho biết, sau nhiều biến động, sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp ngành da giày hiện ra sao, nhất là đơn hàng xuất khẩu?

Bà Phan Thị Thanh Xuân: Tính đến hết tháng 4/2025, kim ngạch xuất khẩu của ngành vẫn ổn định, tốc độ tăng trưởng đạt 16% so với cùng kỳ năm 2024. 5 tháng đầu năm, theo số liệu từ Cục Thống kê, xuất khẩu da giày đạt 9,756 tỷ USD, tăng 11,5% so với cùng kỳ. Các doanh nghiệp vẫn tích cực đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh sang các thị trường, Mỹ cũng không phải là ngoại lệ nhằm tận dụng khoảng thời gian chưa có thay đổi cụ thể nào về chính sách thương mại.

Hiện, đã có những doanh nghiệp ký được đơn hàng đến tháng 9/2025. Với đà tăng trưởng đạt được trong 5 tháng qua, hy vọng giúp cho ngành da giày đạt mục tiêu tăng trưởng đã đặt ra trong năm nay, khoảng 10%. Dù vậy, nhìn vào thị trường da giày thế giới, có thể thấy, để đạt mục tiêu này, doanh nghiệp da giày trong nước sẽ phải vượt qua nhiều thách thức.

- Đâu là những khó khăn, thách thức cụ thể, doanh nghiệp da giày trong nước phải vượt qua thưa bà?

Bà Phan Thị Thanh Xuân: Thách thức đầu tiên với ngành da giày khá rõ nét là sự bất ổn của thị trường. Ngành da giày xuất khẩu tới 90% sản lượng sản xuất ra, do đó chỉ một biến động nhỏ, nhất là ở những thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… cũng sẽ tác động trực tiếp tới “sức khoẻ” của ngành. Đặc biệt là thị trường Mỹ, bởi lẽ đây là thị trường chiếm tới 40% tổng tỷ trọng xuất khẩu của ngành da giày Việt Nam.

Ngoài biến động về thị trường xuất khẩu, chúng ta còn chịu ảnh hưởng từ việc nhập khẩu nguyên phụ liệu để phục vụ sản xuất. Với vùng nguyên liệu, đặc biệt là nguyên liệu thô vẫn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu từ nước ngoài. Trong thời gian tới, doanh nghiệp cần tăng tính chủ động trong đầu tư mở rộng sản xuất và thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này để có thể chủ động trong chuỗi cung ứng.

Da giày là ngành thâm dụng lao động trong khi đó chi phí nhân công ngày càng tăng cao. Thông thường chi phí lao động chiếm khoảng 25% trong giá thành sản sản xuất, hiện đã tăng lên 28%. Nếu chi phí nhân công tiếp tục tăng cao, doanh nghiệp không có phương án tối ưu hoá các khâu khác như nguyên phụ liệu (chiếm 65% chi phí) hay nâng cao kỹ năng trong hệ thống quản lý thì sẽ mất dần lợi nhuận biên. Vấn đề đặt ra với doanh nghiệp là cần tối ưu hoá chi phí trong quá trình sản xuất, đặc biệt là chuỗi nguyên vật liệu, quản lý cũng phải làm tốt hơn để tiếp tục duy trì lợi thế về nhân lực.

Một thách thức nữa là việc đáp ứng ngày một nhiều yêu cầu từ các nước nhập khẩu, nhất là Mỹ và EU, đồng thời đòi hỏi tính tuân thủ chặt chẽ. Đáng nói, chi phí tuân thủ rất cao, cộng hưởng với các chi phí sản xuất khác sẽ tạo áp lực kép về tài chính cho doanh nghiệp.

Cuối cùng là rủi ro của chuỗi cung ứng và chi phí hậu cần cũng là vấn đề cần cải thiện trong thời gian tới. Câu chuyện này liên quan đến cơ sở hạ tầng của Việt Nam, muốn cải thiện phải có kế hoạch trung và dài hạn, khó có thể thực hiện ngay lập tức.

Cần trợ sức nghiên cứu sâu thị trường

- Với những thách thức trên, theo bà đâu là “điểm nóng” cần giải quyết trước, doanh nghiệp da giày cần hỗ trợ gì để có thể giảm sự phụ thuộc và đứng vững hơn trên thị trường?

Bà Phan Thị Thanh Xuân: Rất khó để xác định thứ tự ưu tiên trong giải quyết các thách thức của ngành da giày, bởi lẽ các vấn đề đều liên quan và tác động lẫn nhau. Tuy nhiên, có thể có 2 vấn đề ưu tiên giải quyết là thị trường và nguyên liệu.

Về thị trường, trong thời gian qua, thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại đã hỗ trợ tích cực doanh nghiệp da giày trong tìm kiếm đối tác, thị trường. Đặc biệt là tham dự hội chợ triển lãm chuyên ngành có tiếng trên thế giới, doanh nghiệp đã có mặt và thực hiện các hoạt động xúc tiến xuất khẩu, quảng bá hình ảnh của ngành công nghiệp da giày Việt Nam cũng như giúp doanh nghiệp tiếp cận với nhà nhập khẩu. Tuy nhiên trong thời gian tới, để phù hợp với thị trường cần nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động này.

Thứ nhất, nâng cao hiệu quả nghiên cứu thị trường chuyên sâu giúp các doanh nghiệp trước khi thực hiện hoạt động xúc tiến, tham dự hội chợ hiểu về thị trường đó nhiều hơn. Khi hiểu về thị trường sẽ tiếp cận với mục tiêu và hệ thống phân phối, nhà nhập khẩu chính xác hơn.

Thứ hai, chúng tôi mong muốn được hỗ trợ nâng cao năng lực của doanh nghiệp trong marketing và thiết kế sản phẩm. Đây là hai trong những khâu rất quan trọng của hoạt động xúc tiến thương mại, đồng thời giúp nâng cao nội lực cho doanh nghiệp.

Thứ ba, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số cho hoạt động xúc tiến thương mại để đảm bảo truy xuất chuỗi cung ứng diễn ra dễ dàng, suôn sẻ và đảm bảo khách hàng có thể cập nhật ngay lập tức chuỗi cung ứng từ đó đi tới ký kết đơn hàng nhanh chóng.

Thứ tư, doanh nghiệp cũng mong muốn tập trung thúc đẩy hoạt động xúc tiến thương mại ở thị trường Việt Nam. Việt Nam sẽ trở thành địa điểm tổ chức các hoạt động mang tầm quốc tế chứ không phải đi ra ngoài mới có thể tổ chức được các hoạt động xúc tiến quy mô lớn.

Về nguyên phụ liệu, ngoài việc xúc tiến thúc đẩy đưa sản phẩm tới thị trường xuất khẩu thì chúng ta cũng cần thu hút nhà đầu tư, nhà sản xuất nguyên phụ liệu tới Việt Nam để không chỉ sản xuất mà còn cung ứng, nhằm đa dạng hoá nguồn cung.

Ngành da giày khá thành công trong tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu khi sản phẩm giày dép, túi xách mang thương hiệu Việt Nam đã đi ra toàn thế giới, nhưng hiện nay chỉ những nhà sản xuất nào có chuỗi cung ứng hoàn thiện nhất mới có thể làm chủ cuộc chơi và tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chúng ta đã tổ chức tốt hoạt động xúc tiến sản phẩm nhưng chưa tập trung vào thúc đẩy xúc tiến cho chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu ở Việt Nam cũng như thế giới để có thể đa dạng hoá nguồn cung. Chúng ta không chỉ tập trung cho sản phẩm cuối cùng để xuất khẩu, khách hàng cũng sẽ đánh giá kể cả nhà đầu tư sẽ hỏi nguồn cung nguyên phụ liệu ở đâu để có thể đặt hàng. Bởi nguồn cung nguyên phụ liệu liên quan đến chi phí, giá cả và thời gian ra mẫu.

Với Trung Quốc một ngày có thể ra được mẫu sản phẩm nhưng với Việt Nam thậm chí hàng tuần, hàng tháng mới có thể chào mẫu thì rất khó cạnh tranh và xuất khẩu thành công. Do đó, xúc tiến thu hút đầu tư sản xuất và đa dạng nguồn cung nguyên phụ liệu là yếu tố rất quan trọng, giúp tăng năng lực cạnh tranh đồng thời đảm bảo khả năng phát triển bền vững của ngành.

- Xin cảm ơn bà!

Bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam: Ngành da giày Việt Nam về sản xuất đứng thứ 3 thế giới sau Trung Quốc và Ấn Độ, xuất khẩu đứng thứ 2 thế giới sau Trung Quốc. Ngành đang có nhiều lợi thế về nhân lực, ưu đãi thuế quan từ các hiệp định thương mại tự do… để vươn lên vị trí cao hơn trong chuỗi sản xuất của thế giới.

Hải Linh thực hiện