Liên kết sản xuất sản phẩm hàng hóa chủ lực, đặc trưng

*Nhiều chính sách hỗ trợ

Thành lập năm 2022, Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Châu Pha ở xã Châu Pha, thị xã Phú Mỹ có 40 thành viên, chuyên trồng rau ăn lá trên tổng diện tích 20 ha, sản lượng bình quân 4-5 tấn rau mỗi ngày; trong đó, 15 ha vừa được chứng nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP. Bắt đầu tham gia dự án liên kết sản xuất rau theo chuỗi giá trị từ tháng 6/2023, các thành viên của hợp tác xã đã được tập huấn về kỹ thuật, hỗ trợ chi phí mua giống, vật tư nông nghiệp, trang thiết bị, máy móc… Ngoài ra, hợp tác xã còn được hỗ trợ liên kết tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, nhờ đó, rau sau thu hoạch của thành viên hiện được hợp tác xã bao tiêu toàn bộ với giá 6.000 đồng/kg. 

Thực hành sản xuất rau sạch theo tiêu chuẩn VietGAP với giá cả và đầu ra ổn định theo chuỗi liên kết, người trồng rau Châu Pha được hưởng lợi so với sản xuất tự phát, manh mún, nhỏ lẻ trước kia.

Ông Lê Quang Nam, Thành viên Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Châu Pha cho biết, gia đình ông đang canh tác 1,7 sào đất làm vườn ươm rau giống và trồng các loại rau ăn lá trong nhà màng như: cải thìa, rau muống, cải ngọt… Mỗi lứa gia đình ông thu khoảng hơn 4 tấn rau, thu nhập khoảng hơn 15 triệu đồng/lứa. Hưởng lợi từ Nghị quyết 21/2020/NQ, gia đình ông đã được các cấp chính quyền địa phương cũng như cơ quan chuyên môn hỗ trợ tham gia các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng rau, rau sau khi thu hoạch đã được hợp tác xã thu mua và bao tiêu sản phẩm, đầu ra, giá cả rất ổn định. Hiện, ông Nam cũng là một trong những thành viên của hợp tác xã tham gia trồng rau theo chuẩn VietGAP.

Ông Nguyễn Viết Tự, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất nông nghiệp Dịch vụ Châu Pha cho hay, trước đây nông dân trên địa bàn xã trồng rau phải tự lo tìm đầu ra thì nay đã yên tâm sản xuất. Nhờ sự hỗ trợ tìm kiếm đầu ra của chính quyền địa phương mà sản phẩm của hợp tác xã đã được bao tiêu toàn bộ, đã có doanh nghiệp ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm lâu dài cho hợp tác xã, đảm bảo đầu ra bền vững. Bên cạnh đó, cũng nhờ nghị quyết này, hợp tác xã cũng đã được hỗ trợ 50% chi phí mua sắm trang thiết bị, máy móc, hỗ trợ vườn ươm, cây giống để giúp bà con tăng năng suất, đồng nghĩa thu nhập bà con sẽ tăng lên và dịch hại sẽ giảm bớt.

Hợp tác xã Bưởi da xanh Sông Xoài là một trong những đơn vị được UBND thị xã Phú Mỹ lựa chọn để triển khai chuỗi liên kết cung ứng vật tư - dịch vụ đầu vào gắn với tiêu thụ sản phẩm cho bưởi da xanh theo Nghị quyết 21/2020/NQ.

Hợp tác xã Bưởi da xanh Sông Xoài ở xã Sông Xoài hiện có 120 thành viên canh tác trên diện tích 200 ha, với tổng sản lượng 5.000 tấn/năm. Trong số này, có 15% diện tích đã đạt chứng nhận sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Tham gia liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị từ tháng 9/2023 đến nay, 30 hộ thành viên hợp tác xã đã được hỗ trợ tổng cộng 77 tấn phân bón hữu cơ, vô cơ, vôi, thuốc bảo vệ thực vật… theo chính sách của Nghị quyết 21/2020/NQ. Ngoài ra, nông dân còn được tham gia trên dưới 20 lớp tập huấn về kỹ thuật trồng bưởi sạch, an toàn. Nhờ đó, bà con mạnh dạn chuyển đổi sang canh tác theo hướng hữu cơ, góp phần nâng cao chất lượng và giá trị thương hiệu bưởi Sông Xoài, mục tiêu đưa sản phẩm vươn ra thị trường thế giới.

Ông Hồ Hoàng Kha, Phó Giám đốc hợp tác xã cho biết, đã tập hợp được 30 hộ với 38 ha để tiên phong phát triển dự án. Các hộ này đã nắm được kiến thức về kinh tế tập thể cũng như chuỗi liên kết sản phẩm. Qua các đợt tập huấn, hướng dẫn, các hộ cùng nhau chia sẻ về kỹ thuật, ứng dụng khoa học kỹ thuật và định hướng phát triển bưởi hữu cơ.

Về lâu dài, hợp tác xã sẽ mở rộng quy mô lên 200 ha và hướng tới tạo thành vùng nguyên liệu bưởi da xanh của toàn thị xã phú Mỹ. Hợp tác xã đã và đang hỗ trợ tuyệt đối cho bà con nông dân; trong đó, đơn vị tập trung tuyên truyền, hướng dẫn những quy định, tiêu chuẩn và cách thức sử dụng nguồn vốn, kỹ thuật sản xuất để việc liên kết sản phẩm mang lại hiệu quả tốt nhất.

“Việc hình thành chuỗi liên kết cũng sẽ giúp mở rộng kênh bán hàng, từ đó tạo thành vùng nguyên liệu lớn làm tiền đề để tìm kiếm nhiều đối tượng khách hàng, mở rộng thị trường, hướng tới xuất khẩu. Bên cạnh đó, sẽ tạo điều kiện để nông dân cùng nhau chia sẻ kỹ thuật, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao trình độ sản xuất. Đặc biệt là phát triển khâu sau thu hoạch để tận dụng tối đa sản phẩm của địa phương, tạo ra nhiều ngành nghề đi kèm, từ đó tạo công ăn việc làm cho người lao động”, ông Kha nói thêm.

Theo Nghị quyết 21/2020/NQ của HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Nhà nước sẽ hỗ trợ 100% chi phí tư vấn, nghiên cứu xây dựng hợp đồng liên kết, dự án liên kết; hỗ trợ 30% vốn đầu tư máy móc, trang thiết bị, xây dựng công trình hạ tầng phục vụ liên kết; hỗ trợ 50% kinh phí xây dựng mô hình liên kết điểm bao gồm: chi phí mua giống, thiết bị, vật tư thiết yếu cho các hợp tác xã, trang trại nhưng không quá 1 tỷ đồng/mô hình.

*Đẩy mạnh thực hiện liên kết

Theo Chi cục Phát triển Nông thôn, tỉnh đã hình thành chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm một số loại cây trồng như hồ tiêu, ca cao, lúa, bắp, chuối, thanh long, rau ăn lá.... Đến nay, tỉnh có gần 20 hợp tác xã tham gia dự án liên kết tiêu thụ sản phẩm theo Nghị quyết 21/2020/NQ-HĐND ngày 13/12/2020 của HĐND tỉnh. Tuy nhiên, theo Chi cục Phát triển Nông thôn tỉnh, điều hạn chế hiện nay là quy mô sản xuất của các hợp tác xã còn nhỏ, thiếu vốn đầu tư phát triển. Nhiều mặt hàng nông sản chưa được công bố tiêu chuẩn, chất lượng sản phẩm không ổn định. Đây là những yếu tố khiến cho vấn đề liên kết tiêu thụ sản phẩm của các hợp tác xã còn khó khăn và chưa được thiết lập chắc chắn.  

Ông Vũ Ngọc Đăng, Phó Chi cục trưởng, Chi cục Phát triển Nông thôn cho rằng, mối liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân còn thiếu bền vững, tình trạng phá vỡ hợp đồng thường xuyên xảy ra. Nông dân không thực hiện đúng cam kết theo hợp đồng, không bán lại sản phẩm cho doanh nghiệp, mà trữ lại chờ giá cao mới bán, hoặc bán cho doanh nghiệp khác với giá cao hơn.

Điều này khiến doanh nghiệp không những mất đi khoản chi phí đầu tư ban đầu cho người dân mà còn bị động trong khâu thu mua, tiêu thụ nông sản, thậm chí mất uy tín với đối tác do đã ký hợp đồng trước đó nhưng không đảm bảo hợp đồng. Bên cạnh đó, doanh nghiệp, hợp tác xã vẫn còn lúng túng trong việc lập dự án liên kết, xây dựng kế hoạch và phương án sản xuất kinh doanh, có những hợp đồng liên kết còn mang tính hình thức.

Sự ra đời của Nghị quyết 21/2020/NQ đã góp phần giải quyết những tồn tại, khó khăn hiện nay. Từ khi thực hiện các mô hình liên kết cho thấy hợp tác xã đã có sản phẩm mang nhãn hiệu “Hợp tác xã, doanh nghiệp”, thị trường tiêu thụ ổn định thông qua các hợp đồng liên kết, mở rộng được thì trường tiêu thụ sang các tỉnh khác, chất lượng sản phẩm nâng lên đảm bản an toàn thực phẩm.

“Từ các mô hình liên kết đã nâng cao thu nhập cho các thành viên hợp tác xã. Ngoài ra, hạn chế rủi ro trong sản xuất, nông dân không lo đầu ra khi thu hoạch, được đầu tư ứng trước vật tư, cây, con giống với giá cả hợp lý, chất lượng được bảo đảm, bán sản phẩm theo giá thị trường, không bị ép giá, thanh toán bằng tiền mặt một lần sớm nhất, được chia sẻ khó khăn khi gặp sự cố thiên tai, dịch bệnh. Các thành viên trong hợp tác xã được hỗ trợ kỹ thuật sản xuất đảm bảo an toàn thực phẩm góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm….”, ông Vũ Ngọc Đăng thông tin thêm.

Mục tiêu của Bà Rịa-Vũng Tàu là đến năm 2025, tỉnh sẽ xây dựng khoảng 50 mô hình tổ chức kinh tế tập thể ứng dụng công nghệ cao, có sản phẩm gắn với chuỗi giá trị; trong đó, ưu tiên hỗ trợ phát triển mô hình hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới gắn với xây dựng nông thôn mới và tái cơ cấu ngành nông nghiệp liên kết sản xuất với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị với sản phẩm hàng hóa chủ lực, đặc trưng của địa phương./.

Hoàng Nhị