Hoàn thiện chính sách môi trường, tiếng nói từ doanh nghiệp ngành Công Thương

Dự và chủ trì hội nghị bà Đỗ Phương Dung - Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường Công nghiệp, Bộ Công Thương; cùng dự có các chuyên gia, lãnh đạo đại diện các tập đoàn: Điện lực (EVN), Công nghiệp - Than khoáng sản (TKV), Hóa chất (Vinachem), Công nghiệp năng lượng Quốc gia (Petrovietnam); Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) và gần 60 doanh nghiệp ngành Công Thương.

Doanh nghiệp ngành Công Thương nỗ lực xanh hóa sản xuất

Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững, việc hoàn thiện chính sách về bảo vệ môi trường trong lĩnh vực Công Thương có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là nhiệm vụ quản lý nhà nước, mà còn là trách nhiệm và cơ hội để doanh nghiệp khẳng định vai trò tiên phong trong tiến trình phát triển bền vững của đất nước.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Đỗ Phương Dung cho biết: Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 là văn bản pháp lý có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong tư duy quản lý môi trường từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, lấy doanh nghiệp và người dân làm trung tâm của hoạt động bảo vệ môi trường.

Kể từ ngày 01/01/2022 Luật Bảo vệ môi trường có hiệu lực thi hành, sau hơn 3 năm triển khai, các quy định của Luật cùng hệ thống văn bản dưới Luật như các nghị định, thông tư hướng dẫn đã từng bước đi vào thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu ô nhiễm và thúc đẩy phát triển bền vững trong lĩnh vực Công Thương.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai cho thấy thực tế vẫn còn gặp một số khó khăn, vướng mắc đối với về các quy định mới như đánh giá tác động môi trường, đăng ký môi trường, quản lý khí thải công nghiệp, tái chế, xử lý chất thải…, sự chồng chéo, thiếu đồng bộ của hệ thống pháp luật hoặc chưa phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp…

Theo bà Đỗ Phương Dung, hội thảo được tổ chức với mục tiêu rà soát, đánh giá khách quan và toàn diện việc thực thi pháp luật về bảo vệ môi trường trong lĩnh vực Công Thương, từ đó tổng hợp các ý kiến, đề xuất của cộng đồng doanh nghiệp và các chuyên gia để phục vụ quá trình nghiên cứu sửa đổi, hoàn thiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành trong thời gian tới.

“Thông qua hội thảo, Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp kỳ vọng nhận được những góp ý thẳng thắn, thực chất và mang tính xây dựng từ cộng đồng doanh nghiệp. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để Cục tổng hợp, tham mưu Lãnh đạo Bộ Công Thương và các cơ quan có thẩm quyền trong việc kiến nghị sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường theo hướng đơn giản, minh bạch và khả thi; vừa bảo đảm mục tiêu quản lý nhà nước, vừa tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp ngành Công Thương” – bà Phương Dung nhấn mạnh.

Trình bày tham luận tại hội thảo, ông Nguyễn Mạnh Chuyền, Phó Trưởng ban Môi trường - TKV chia sẻ: Ngay sau khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, TKV đã chủ động triển khai đồng bộ các nhiệm vụ bảo vệ môi trường, coi đây là trụ cột xuyên suốt trong quản trị sản xuất. Toàn Tập đoàn thực hiện nhiều giải pháp “xanh hóa” mỏ và nhà máy, đáp ứng tiêu chí “Sáng - Xanh - Sạch”, tăng cường tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải và thích ứng biến đổi khí hậu.

Theo đó, TKV đã ban hành Nghị quyết và Chương trình hành động nhằm tăng cường lãnh đạo công tác bảo vệ môi trường giai đoạn 2025 - 2030; xây dựng Quy chế quản lý bảo vệ môi trường; Tiêu chí môi trường “Sáng - Xanh - Sạch”, phương án ứng phó thiên tai và nhiều đề án dài hạn như: Đề án bảo vệ môi trường vùng than Quảng Ninh và Kế hoạch ứng phó biến đổi khí hậu của TKV.

“Hiện TKV đang quản lý 120 báo cáo ĐTM, 66 giấy phép môi trường, đồng thời đầu tư mạnh cho xử lý chất thải, khí thải và cải tạo phục hồi môi trường cũng như chủ động triển khai kiểm kê khí nhà kính theo quy định của Chính phủ, tăng cường ứng phó thiên tai và sự cố môi trường”- ông Nguyễn Mạnh Chuyền chia sẻ.

Còn theo đại diện Tập đoàn Vinachem, ông Nguyễn Văn Đạt - Chuyên viên Ban Kỹ thuật cho biết, tổng chi phí cho công tác bảo vệ môi trường giai đoạn 2016-2021 của Vinachem đạt 333.285 triệu đồng, trong khi giai đoạn 2022–2024 là 317.935 triệu đồng, trong đó 300.136 triệu đồng chi phí thường xuyên và 17.799 triệu đồng chi phí thực hiện thủ tục xin cấp Giấy phép môi trường.

Theo Vinachem, hiện tập đoàn vận hành hơn 30 cơ sở sản xuất trong các lĩnh vực phân bón, hóa chất cơ bản, cao su, pin – ắc quy, quặng apatit… với quy mô phát thải lớn, tiềm ẩn nguy cơ gây cháy nổ và sự cố rò rỉ hóa chất; lực lượng lao động; địa bàn đặt nhà máy sản xuất của các đơn vị, trải nhiều trên địa phương trong cả nước, có những nhà máy đặt tại khu công nghiệp tập trung (nhà máy DAP – Vinachem…) nhưng cũng có những nhà máy đang tồn tại ngay bên cạnh các khu dân cư tập trung với mật độ đông (Nhà máy Supe Phốt phát & Hóa chất Lâm Thao, nhà máy DAP2 - Lào Cai…).

“Chính vì những yếu tố trên nên công tác bảo vệ môi trường, đảm bảo an toàn môi trường cho các nhà máy sản xuất hóa chất, phòng ngừa sự cố rò rỉ hóa chất được Lãnh đạo Tập đoàn và các đơn vị thành viên đặc biệt quan tâm”- đại diện Vinachem cho hay.

Tiếng nói từ doanh nghiệp

Dù đã đạt nhiều kết quả, quá trình triển khai Luật Bảo vệ môi trường 2020 vẫn đặt ra một số vướng mắc lớn. Ông Nguyễn Mạnh Chuyền cho biết, hiện Điều 140 của Luật và Điều 130 của Nghị định 08/2022/NĐ-CP chưa được hướng dẫn chi tiết về loại sự cố phải mua bảo hiểm, mức bảo hiểm tối thiểu và cơ quan giám định thiệt hại, gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, nhiều dự án chỉ được thuê đất ngắn hạn khiến Giấy phép môi trường phải xin lại hằng năm, làm tăng thủ tục và ảnh hưởng kế hoạch bảo vệ môi trường; Yêu cầu đặt thiết bị trên thân ống khói gây khó khăn về kỹ thuật, trong khi đặt tại đường khói ngang vẫn đảm bảo độ chính xác.

“Đặc biệt, thiếu quy định về hỗ trợ tài chính, kỹ thuật, phương pháp tính chi phí tăng thêm, quy chuẩn công nghệ, quy trình thử nghiệm đốt trộn sinh khối/amoniac; công nghệ chuyển đổi còn trong giai đoạn thử nghiệm, chi phí lớn và rủi ro cao”- ông Chuyền nói.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Đạt cho biết, theo quy định, định mức tái chế (Fs) tại Thông tư 07/2025/TT-TNMT đang được quy định ở mức quá cao, làm tăng giá thành sản phẩm và gây khó khăn cho các đơn vị sản xuất ắc quy chì, săm lốp thuộc Tập đoàn. Thực tế cho thấy hai nhóm sản phẩm này vốn đã có tỷ lệ thu gom và giá trị tái chế rất cao, ngay cả trước khi áp dụng EPR, các nhà tái chế vẫn có lãi dù phải trả tiền để thu mua.

Vinachem kiến nghị Nhà nước cần có chính sách thuế ưu đãi để khuyến khích xử lý chất thải thạch cao PG thành phụ gia sản xuất xi măng, góp phần giảm nguy cơ ô nhiễm. Đồng thời xem xét điều chỉnh thuế nhập khẩu thạch cao tự nhiên lên 10% và áp dụng thuế VAT 0% cho cả đầu vào là bã gyps và đầu ra là thạch cao, nhằm giảm giá thành sản phẩm thạch cao nhân tạo trong nước.

Vinachem cũng lưu ý rằng các giá trị tối đa trong tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật môi trường (QCVN) cần được xây dựng trên cơ sở đánh giá đầy đủ tác động đối với điều kiện sản xuất, kinh doanh của từng nhóm ngành và năng lực dịch vụ môi trường trong nước; đồng thời có lộ trình phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội hiện nay.

Tại hội thảo, các doanh nghiệp trong sản xuất công nghiệp đã chia sẻ những khó khăn thách thức trong triển khai các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm trong triển khai kinh tế tuần hoàn, tái chế chất thải, quản lý các nguồn thải.