Chuẩn bị các điều kiện triển khai Luật Dân số

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, năm 2025, công tác dân số tiếp tục nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước với nhiều chủ trương, chính sách quan trọng được ban hành. Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 149-KL/TW ngày 10/4/2025 về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới; Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động thực hiện nghị quyết của Bộ Chính trị và một số chính sách để thực hiện Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị. Quốc hội thông qua Luật Dân số và Chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026–2035, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc triển khai đồng bộ các chính sách dân số trong thời gian tới.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thứ trưởng Bộ Y tế cũng chỉ rõ những khó khăn, thách thức: tại nhiều địa phương, mức sinh đã giảm xuống dưới mức sinh thay thế; tốc độ già hóa dân số diễn ra nhanh; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao. Ở vùng sâu, vùng xa, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống còn tồn tại; chênh lệch về tầm vóc, thể lực và chất lượng dịch vụ y tế – giáo dục giữa các vùng miền tiếp tục là vấn đề đáng quan tâm.

Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời gian tới, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên đề nghị các bộ, ngành thành viên Ban Chỉ đạo Quốc gia, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm chỉ đạo, bảo đảm nguồn lực cho công tác dân số trong điều kiện thực hiện chính quyền địa phương hai cấp; tổ chức triển khai hiệu quả Luật Dân số và Chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026–2035. Đồng thời, tiếp tục củng cố tổ chức bộ máy và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác dân số các cấp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Nhân Ngày Dân số Việt Nam (26/12), Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh mong muốn mỗi người dân chủ động chuẩn bị cho tương lai dân số của gia đình bằng những quyết định và hành động cụ thể. Các đơn vị đẩy mạnh tuyên truyền, vận động để các cặp vợ chồng tự quyết định số con phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội và các chính sách ưu đãi đã được quy định trong Luật Dân số, góp phần bảo đảm mức sinh thay thế. Cùng với đó, ngành y tế tiếp tục tăng cường truyền thông tại các cơ sở khám, chữa bệnh và trong thanh niên nhằm nâng cao kiến thức trước hôn nhân; tổ chức hiệu quả sàng lọc trước sinh và sơ sinh, góp phần nâng cao chất lượng dân số.

Trong năm 2026, ngành y tế tiếp tục triển khai Kết luận số 149-KL/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, tập trung xây dựng và hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Dân số; trình Thủ tướng Chính phủ các quyết định về điều chỉnh mức sinh phù hợp đến năm 2030; phê duyệt và triển khai các đề án phát triển đội ngũ nhân viên chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2026–2035. Đồng thời, hoàn thiện nội dung dân số và phát triển trong Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026–2035; đánh giá, sơ kết việc thực hiện Nghị quyết số 137/NQ-CP để điều chỉnh nội dung, chỉ tiêu phù hợp giai đoạn 2026–2030.

Theo Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế) Lê Thanh Dũng, dân số Việt Nam đang đứng trước những thách thức lớn. Các thách thức này tác động trực tiếp đến sự phát triển bền vững của đất nước và hạnh phúc của mỗi gia đình, đòi hỏi phải có nguồn lực đầu tư thỏa đáng và triển khai đồng bộ các giải pháp. Đầu tư cho dân số trong giai đoạn tới cần được cụ thể hóa bằng các chính sách có nguồn lực bảo đảm, gắn với hiệu quả thực tế, trong đó chú trọng khuyến khích sinh đủ hai con, ưu tiên các địa bàn có mức sinh thấp, giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số và nâng cao chất lượng dân số.

Tại hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận, đánh giá kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế trong công tác dân số thời gian qua; chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn và đề xuất các giải pháp nhằm triển khai hiệu quả Luật Dân số, các chương trình, đề án về dân số trong giai đoạn tới, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân./.

Hạnh Quyên