Bộ Tài chính chủ động hội nhập tài chính ASEAN, tạo nền tảng cho giai đoạn mới

Bộ trưởng Bộ Tài chính Việt Nam Nguyễn Văn Thắng tham dự Hội nghị Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng trung ương ASEAN lần thứ 12 (AFMGM 12).

Hợp tác đầu tư toàn diện

Báo cáo tổng kết tình hình hợp tác ASEAN năm 2025 và phương hướng, trọng tâm năm 2026 của Bộ Tài chính cho thấy, trong năm 2025, Bộ Tài chính đã chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và cơ quan liên quan để triển khai hiệu quả các cam kết hợp tác tài chính trong ASEAN, qua đó bảo đảm lợi ích quốc gia, đồng thời đóng góp tích cực vào tiến trình hội nhập kinh tế khu vực.

Theo Bộ Tài chính, trong lĩnh vực kết nối ASEAN, Việt Nam đã tham gia tích cực Nhóm công tác về Cơ sở hạ tầng bền vững (LIB-SI) trong khuôn khổ Kế hoạch tổng thể kết nối ASEAN (MPAC). Bộ Tài chính đã thúc đẩy việc bổ sung các dự án của Việt Nam vào Danh mục Dự án cơ sở hạ tầng bền vững ASEAN và hỗ trợ tìm kiếm nguồn lực cho các dự án tiềm năng, trong đó có Dự án Cầu Tôn Đức Thắng – tuyến đường kết nối liên vùng.

Trong hợp tác đầu tư, Bộ Tài chính tiếp tục giữ vai trò nòng cốt tại Ủy ban điều phối đầu tư ASEAN (CCI). Tại đây, Bộ đã tập trung hoàn thiện Nghị định thư sửa đổi lần thứ năm của Hiệp định Đầu tư Toàn diện ASEAN (ACIA), thúc đẩy chuyển đổi Danh mục Bảo lưu, phối hợp thông qua Bộ Hướng dẫn Đầu tư Bền vững ASEAN (ASIG). Cùng với đó, Bộ Tài chính tham gia điều phối Kế hoạch hành động xúc tiến đầu tư khu vực (RIPAP), vận hành nền tảng InvestASEAN và hợp tác với các tổ chức quốc tế như OECD, UNCTAD trong xây dựng các báo cáo phân tích chính sách quan trọng.

Đối với lĩnh vực phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, Bộ Tài chính là đại diện Việt Nam tại Ủy ban điều phối ACCMSME. Năm 2025, Bộ đã tham gia hoàn tất Kế hoạch hành động chiến lược SAP SMED 2016–2025 với tỷ lệ hoàn thành tích cực, đóng góp vào việc thông qua Lộ trình thực hiện Mã số doanh nghiệp chung khu vực (UBIN), đồng thời tham gia xây dựng chiến lược phát triển MSME sau năm 2025 với ba trụ cột là môi trường kinh doanh bao trùm, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

Trong lĩnh vực thương mại dịch vụ và dịch vụ tài chính, Bộ Tài chính đã chủ trì đàm phán các nội dung liên quan đến Danh mục các biện pháp không tương thích (NCM) để triển khai Hiệp định ATISA trong khuôn khổ Ủy ban điều phối dịch vụ ASEAN (CCS), đồng thời xây dựng kế hoạch công tác cho giai đoạn 2026–2030. Ở mảng dịch vụ tài chính, Ủy ban công tác Tự do hóa dịch vụ tài chính ASEAN (WC-FSL), với sự tham gia của Bộ Tài chính và ngân hàng trung ương các nước ASEAN, tiếp tục thúc đẩy triển khai các cam kết tự do hóa theo AFAS, ATISA và các FTA liên quan, song song với xây dựng năng lực, hài hòa hóa quy định và tăng cường ổn định tài chính khu vực.

Đối với thị trường vốn, Bộ Tài chính tham gia tích cực Diễn đàn thị trường vốn ASEAN (ACMF), thông qua Kế hoạch hành động ACMF giai đoạn 2026–2030 và các hướng dẫn về công bố thông tin ESG, phát triển thị trường các-bon tự nguyện. Việt Nam được giao đồng chủ trì nhóm công tác mới về giám sát và thực thi của ACMF. Trong nước, Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định tiêu chí môi trường cho dự án xanh được ban hành đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để phát triển thị trường trái phiếu xanh và thu hút nguồn vốn đầu tư bền vững.

Ở lĩnh vực thuế, Diễn đàn Thuế ASEAN năm 2025 tập trung thảo luận các giải pháp triển khai thuế tối thiểu toàn cầu và khung báo cáo tài sản điện tử. Trong lĩnh vực hải quan, Hải quan Việt Nam hoàn thành nhiệm kỳ Chủ tịch Hải quan ASEAN giai đoạn tháng 6/2024 – 6/2025, thúc đẩy mạnh mẽ các sáng kiến như Hệ thống Một cửa ASEAN, Hệ thống quá cảnh ASEAN (ACTS) và Thỏa thuận công nhận lẫn nhau về Doanh nghiệp ưu tiên (AAMRA). Đặc biệt, Việt Nam đã chủ trì và kết thúc thành công đàm phán Chương Thủ tục hải quan và Tạo thuận lợi thương mại trong các hiệp định lớn như ATIGA nâng cấp, ASEAN – Trung Quốc và ASEAN – Canada.

Trong lĩnh vực kho bạc, hai Diễn đàn Kho bạc ASEAN trong năm 2025 tập trung vào quản lý chi tiêu công, quản lý ngân quỹ nhà nước, kế toán và báo cáo tài chính Chính phủ, chuyển đổi số và triển khai IFMIS. Lĩnh vực bảo hiểm tiếp tục thực hiện Nghị định thư số 5 về bảo hiểm xe cơ giới quá cảnh, đồng thời tham gia sâu vào Sáng kiến tài chính ứng phó rủi ro thiên tai (SEADRIF/DRFI), góp phần bảo đảm an sinh xã hội khu vực. Ở lĩnh vực thống kê, Bộ Tài chính đảm bảo cung cấp đầy đủ số liệu theo Hệ thống chỉ tiêu thống kê ASEAN và tham gia tích cực cơ chế ASEAN giúp ASEAN.

Về hợp tác ASEAN+3, trong năm 2025, hợp tác tài chính giữa ASEAN với Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc tiếp tục được triển khai thông qua các sáng kiến trọng tâm như Thỏa thuận đa phương hóa Sáng kiến Chiềng Mai (CMIM), Sáng kiến Thị trường trái phiếu châu Á (ABMI), Sáng kiến tài chính ứng phó rủi ro thiên tai (DRFI) và tăng cường vai trò của Văn phòng nghiên cứu kinh tế vĩ mô ASEAN+3 (AMRO).

Bộ trưởng Bộ Tài chính Việt Nam Nguyễn Văn Thắng tham dự Hội nghị Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng trung ương ASEAN lần thứ 12 (AFMGM 12).

Thúc đẩy phát triển thị trường tài chính

Bước sang năm 2026, Bộ Tài chính xác định đây là năm có ý nghĩa chiến lược, mở đầu cho việc triển khai Kế hoạch Chiến lược Cộng đồng Kinh tế ASEAN giai đoạn 2026–2030. Trên cơ sở bám sát Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, Bộ Tài chính sẽ tập trung hợp tác theo các trụ cột tăng trưởng xanh, kinh tế số, tài chính bền vững và nâng cao khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu.

Trong lĩnh vực kết nối ASEAN, Bộ Tài chính sẽ phối hợp triển khai Kế hoạch hành động ASEAN về Cơ sở hạ tầng bền vững giai đoạn 2026–2030, mở rộng Danh mục hạ tầng ưu tiên và phát triển cổng thông tin, bản đồ hạ tầng ASEAN. Ở hợp tác đầu tư, trọng tâm là cải thiện môi trường đầu tư, hoàn thiện khung pháp lý và thu hút FDI vào các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng tái tạo, kinh tế số, đồng thời tiếp tục hoàn thiện Hiệp định ACIA.

Đối với thương mại dịch vụ và dịch vụ tài chính, Bộ Tài chính sẽ tham gia rà soát, cho ý kiến đối với Kế hoạch công tác CCS giai đoạn 2026–2030, đồng thời triển khai Kế hoạch ngành hợp tác tài chính trong Chiến lược tổng thể AEC 2026–2030 với ba nhóm nhiệm vụ chính là tự do hóa dịch vụ tài chính, tăng cường năng lực cho các khung quy định mới và thúc đẩy số hóa khu vực.

Trong lĩnh vực thị trường vốn, Bộ Tài chính sẽ triển khai Kế hoạch hành động ACMF 2026–2030, phối hợp xây dựng kế hoạch đào tạo kiến thức tài chính và hoàn thiện Điều khoản tham chiếu cho nhóm công tác giám sát và thực thi. Ở lĩnh vực hải quan, trọng tâm là triển khai Kế hoạch chiến lược phát triển Hải quan ASEAN 2026–2030, mở rộng các hệ thống kết nối, đồng thời tăng cường hợp tác với các đối tác để giải quyết các thách thức về hải quan số và hải quan xanh.

Đối với kho bạc, Bộ Tài chính sẽ tham gia thực chất Diễn đàn Kho bạc ASEAN dựa trên bốn trụ cột quản lý chi tiêu công, quản lý ngân quỹ, kế toán nhà nước và chuyển đổi số, trong đó chú trọng hoàn thiện hệ sinh thái số, phát triển công cụ tài chính xanh và chuẩn hóa chế độ kế toán theo thông lệ quốc tế. Lĩnh vực bảo hiểm tập trung vào tài chính và bảo hiểm ứng phó rủi ro thiên tai, nông nghiệp bền vững, thúc đẩy Thẻ xanh ASEAN và hỗ trợ thành viên mới Timor-Leste.

Trong lĩnh vực thống kê, Ủy ban ACSS sẽ triển khai Kế hoạch 5 năm 2026–2030, thành lập các nhóm chuyên trách về tài khoản vệ tinh cho kinh tế số, kinh tế đại dương và kinh tế sáng tạo, đẩy mạnh ứng dụng dữ liệu lớn và vận hành Học viện thống kê trực tuyến ASEAN.

Trong khuôn khổ ASEAN+3, Bộ Tài chính tiếp tục phối hợp với các nước thành viên và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong việc phê duyệt Thỏa thuận CMIM sửa đổi, tham gia thảo luận về mô hình đóng góp mới cho CMIM, triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật của ABMI, nghiên cứu các công cụ bảo hiểm rủi ro thiên tai của SEADRIF và tăng cường tham gia các chương trình đào tạo do AMRO tổ chức.