Những công cụ AI miễn phí hỗ trợ nhà báo điều tra
Hội nghị NICAR 2025 hé lộ loạt công cụ kỹ thuật số miễn phí giúp phóng viên điều tra tiết kiệm thời gian, truy dấu tàu thuyền và tiếp cận tài liệu tòa án dễ dàng hơn bao giờ hết.
Vào tháng 3 vừa qua, hội nghị NICAR do tổ chức Investigative Reporters and Editors chủ trì đã quy tụ 950 phóng viên và chuyên gia dữ liệu tại thành phố Minneapolis, Mỹ.
Sự kiện kéo dài 4 ngày này không chỉ là một bữa tiệc công nghệ mà còn là màn "khai quật" ngoạn mục những công cụ báo chí bị lãng quên - những kho báu thầm lặng có thể giúp nhà báo tiết kiệm hàng giờ đồng hồ lặn ngụp trong biển dữ liệu. Dưới đây là một vài báu vật đáng giá nhất được giới thiệu tại hội nghị.
.png)
Ảnh minh họa.
Summarize.Tech – Cứu cánh cho video dài
Bạn từng đối mặt với video điều trần quốc hội dài 3 tiếng chỉ để cắt được đúng 2 câu đáng giá? Summarize.Tech – công cụ AI được ca ngợi tại NICAR25 – chính là “cánh cửa thần kỳ” giải quyết vấn đề này.
Chỉ cần dán link YouTube vào thanh tìm kiếm, bạn sẽ nhận được bản tóm tắt chi tiết chỉ sau khoảng 10 giây. Không chỉ ngắn gọn súc tích, nó còn chèn sẵn các mốc thời gian có thể nhấn vào để nghe tận tai từng đoạn quan trọng.
Cynthia Tu, phóng viên dữ liệu của Sahan Journal, chia sẻ: “Tôi thử với một cuộc họp hội đồng trường dài một tiếng rưỡi. Chưa đầy 10 giây, tôi đã có một bản tóm tắt rõ ràng. Bạn còn có thể xem bản ghi từng đoạn 5 phút nữa”.
Điểm trừ? Công cụ này vẫn chưa hỗ trợ video không nói tiếng Anh. Dù vậy, nó vẫn là một món đồ xịn đáng có trong túi đồ nghề của mọi phóng viên.
Vessel Viewer – Mắt thần truy dấu tàu biển
Không cần chi tiền cho các nền tảng đắt đỏ như MarineTraffic, các phóng viên điều tra vẫn có thể truy dấu hàng chục nghìn tàu đánh cá lẫn tàu chở hàng thông qua công cụ Vessel Viewer – một nền tảng miễn phí do Global Fishing Watch và tổ chức TMT phát triển.
Vessel Viewer cho phép tra cứu thông tin chi tiết về gần 100.000 con tàu, từ lịch sử hành trình, các cảng ghé thăm, đến dữ liệu giám sát từ năm 2012. Đặc biệt, công cụ này hỗ trợ tải dữ liệu AIS (hệ thống nhận dạng tự động) trong quá khứ lẫn hiện tại – cực kỳ hữu ích với những cuộc điều tra hàng hải, buôn lậu hay trốn tránh trách nhiệm.
Logan Williams, chuyên gia điều tra tại Bellingcat, chia sẻ rằng công cụ này từng giúp nhóm của ông vạch trần một vụ tai nạn hàng hải khi họ lần ra các "khoảng đen" – thời điểm con tàu cố tình tắt tín hiệu định vị để che giấu hành vi.
.png)
Mẫu theo dõi tuyến đường vận chuyển trên Vessel Viewer. Ảnh chụp màn hình
Free.law/RECAP – Phá cổng thu phí dữ liệu tòa án Mỹ
Từ lâu, hệ thống PACER – nơi lưu trữ các hồ sơ tòa án liên bang ở Mỹ – đã phải mất phí để tải xuống các tài liệu công khai, đôi khi phải trả phí rất cao cho các hồ sơ dài.
RECAP (viết ngược là PACER) là công cụ do tổ chức phi lợi nhuận Free.law phát triển, giúp thu thập và chia sẻ miễn phí các tài liệu từng bị PACER thu phí. Bằng cách cài tiện ích RECAP vào trình duyệt, bất kỳ ai khi truy cập PACER sẽ tự động “giải phóng” các tài liệu họ đã tải xuống, đưa chúng vào kho dữ liệu mở để người khác tra cứu miễn phí.
Tính đến nay, RECAP đã giải phóng hàng triệu trang tài liệu, giúp báo chí, luật sư, sinh viên và công chúng tiếp cận hệ thống tư pháp Mỹ dễ dàng hơn mà không mất phí.
RAWGraphs – Tạo biểu đồ trực quan hóa dữ liệu
Bạn có một bảng dữ liệu khổng lồ nhưng cần gấp một biểu đồ ngay? Hãy mở RAWGraphs. Đây là ứng dụng mã nguồn mở giúp tạo biểu đồ nhanh, đẹp, không cần đăng ký tài khoản. Giao diện thân thiện, 30 mẫu biểu đồ từ cơ bản đến “huyền bí” như Sankey hay bản đồ nhiệt – tất cả được xử lý ngay trên trình duyệt, đảm bảo bảo mật dữ liệu.
.png)
Một số mẫu biểu đồ sử dụng công cụ RAWGraphs miễn phí. Ảnh chụp màn hình
Pooja Dantewadia, từng làm việc tại Los Angeles Times, chia sẻ: “Nó cực kỳ lý tưởng cho việc brainstorm, chọn biểu đồ, hoặc giải thích nhanh dữ liệu cho biên tập viên. Và điều tuyệt nhất? Không cần đăng ký gì hết”.
