Giữ uy tín cho nông sản Việt

Giữa lúc tình hình xuất khẩu nông sản (rau quả, gạo, cà phê, hạt điều,…) đang tăng trưởng tốt, lại rộ lên thông tin một số mặt hàng của Việt Nam bị cảnh báo từ thị trường nước ngoài như: sầu riêng bị phía Trung Quốc phản ánh chất lượng không bảo đảm và mới đây nhất là thanh long bị một số siêu thị Anh dừng bán vì thuốc trừ sâu… khiến nhiều người lo lắng.

Hiểu đúng về cảnh báo

Cụ thể, Thương vụ Việt Nam tại Anh thông tin Cục Tiêu chuẩn thực phẩm Anh (FSA) và Cục Tiêu chuẩn thực phẩm Scotland (FSS) dự kiến đưa trái thanh long Việt Nam từ Phụ lục II (sản phẩm phải được xét nghiệm và được cấp giấy chứng nhận an toàn tại Việt Nam trước khi xuất khẩu) sang Phụ lục I (sản phẩm phải được xác minh và tái kiểm thực tế 50% tại cảng đến trước khi được phép lưu thông trên thị trường).

Nguyên nhân được đưa ra là thanh long Việt Nam có dư lượng thuốc trừ sâu, tiềm ẩn rủi ro cao cho sức khỏe người tiêu dùng. Dù chưa có quyết định chính thức nhưng một số siêu thị ở vương quốc Anh đã dừng bán thanh long Việt Nam để chuyển sang bán thanh long Campuchia hoặc Tây Ban Nha.

Tuy vậy, TS Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam (Văn phòng SPS Việt Nam), cho biết thanh long vẫn đang xuất khẩu sang Anh bình thường. 

"Là cơ quan đầu mối về vấn đề này nhưng từ đầu năm đến nay, Văn phòng SPS Việt Nam chưa nhận được cảnh báo từ Anh nào về việc thanh long của Việt Nam vi phạm. Việt Nam đặc biệt quan tâm đến chất lượng nông sản và quản lý an toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh, tổ chức sản xuất theo tín hiệu thị trường nên thanh long của Việt Nam đã xuất khẩu đi đến nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ" - ông Nam nhấn mạnh.

Theo ông Nam, Văn phòng SPS Việt Nam đã gửi văn bản đến cơ quan đồng cấp tại Anh yêu cầu cung cấp hồ sơ đánh giá rủi ro đối với thanh long của Việt Nam để biết nước này dựa vào đâu để dự kiến nâng tần suất kiểm tra thanh long Việt Nam từ 20% lên 50%. "Chúng tôi đang thực hiện các biện pháp để bảo vệ quyền lợi chính đáng của ngành hàng thanh long tại thị trường Anh" - ông Nam khẳng định.

Cũng theo ông Nam, khi một sản phẩm bị nước ngoài cảnh báo, không có nghĩa là sản phẩm đó mất an toàn mà cần phải xem xét cụ thể sản phẩm đó vi phạm chỉ tiêu gì, hàm lượng ra sao. "Mỗi thị trường quy định khác nhau. Sản phẩm đạt yêu cầu thị trường này nhưng lại không đạt yêu cầu thị trường khác. Thời điểm này đạt, thời điểm kia không. Do đó, khuyến cáo chung đến các doanh nghiệp (DN) là tìm hiểu kỹ quy định thị trường, cập nhật thường xuyên để tránh vi phạm đáng tiếc" - ông Nam nói.

Cũng liên quan đến cảnh báo của thị trường, mới đây, Hiệp hội Hồ tiêu và Gia vị Việt Nam thông tin từ đầu năm 2023 đến 26-7 có 57 cảnh báo từ Liên minh châu Âu (EU) liên quan đến các sản phẩm gia vị gồm: hồ tiêu, ớt, quế, nghệ, gừng. Việt Nam có 1 trường hợp cảnh báo về chất chlorfenapyr trong ớt dù lượng xuất khẩu mặt hàng này không nhiều.

Hồ tiêu là mặt hàng được cảnh báo cao nhất với 25 trường hợp, trong đó Brazil chiếm 17 trường hợp, phần lớn các cảnh báo liên quan đến khuẩn Salmonella. Việt Nam không có lô hồ tiêu nào trong danh sách cảnh báo dù sản lượng xuất khẩu sang thị trường này khá nhiều. Ấn Độ, cường quốc về xuất khẩu gia vị nhưng có đến 8 lô hàng bị cảnh báo (hồ tiêu, quế, gia vị hỗn hợp, nghệ).

Trong danh sách bị cảnh báo có cả lô hàng của những nước nổi tiếng về khắt khe trong kiểm soát an toàn thực phẩm như Anh và quốc gia nội khối EU như: Đức, Tây Ban Nha. Điều này cho thấy rủi ro trong kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm luôn có, ngay với những hệ thống kiểm soát nghiêm ngặt nhất. Điều quan trọng là cần chủ động nâng cao tiêu chuẩn, tuân thủ các quy định để hạn chế thấp nhất rủi ro.

Thương mại bền vững dựa trên chữ tín

Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), đến nay cả nước đã có 6.883 mã số vùng trồng và 1.588 mã số cơ sở đóng gói nông sản được cấp. Các mã số này tập trung chủ yếu vào các sản phẩm xuất khẩu chính như xoài, thanh long, nhãn, lúa, sầu riêng. Thị trường Trung Quốc, Mỹ, New Zealand và Úc là những thị trường có số lượng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói nhiều nhất.

Tuy nhiên thời gian gần đây, Cục Bảo vệ thực vật liên tục nhận được thông báo của nước nhập khẩu liên quan đến việc không tuân thủ các yêu cầu về kiểm dịch thực vật (bao gồm các sản phẩm chuối, xoài, sầu riêng, mít, thanh long, nhãn… xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc) và có dư lượng hóa chất vượt quá quy định (sầu riêng, chôm chôm, ớt xuất khẩu sang Đức, Pháp, Tây Ban Nha hay ớt đông lạnh xuất khẩu sang Hàn Quốc).

Nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý và giám sát mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu, Cục Bảo vệ thực vật đề nghị các địa phương quan tâm chỉ đạo và bố trí đủ nguồn lực thực hiện công tác cấp, quản lý và giám sát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu; tăng cường thanh tra, kiểm tra sau cấp mã số; phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, tái vi phạm nhiều lần.

Đối với nông dân trồng trọt, lãnh đạo Cục Bảo vệ thực vật đề nghị tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình sản xuất, theo dõi, giám sát và xử lý các loại sâu bệnh. Cơ sở đóng gói cần xây dựng và thực hiện nghiêm quy trình đóng gói theo nguyên tắc một chiều, truy xuất nguồn gốc, đầu tư trang thiết bị để thực hiện các biện pháp kỹ thuật nhằm đáp ứng quy định của nước nhập khẩu. Các DN cần tổ chức liên kết chuỗi sản xuất thực chất từ vùng trồng - cơ sở đóng gói - cơ sở xử lý kiểm dịch thực vật - DN xuất khẩu.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho hay Việt Nam đã ký hiệp định thương mại tự do với hầu hết các thị trường chính, với ngành rau quả thuế suất chủ yếu đã về 0%. "Khi hàng rào thuế quan hạ xuống thì hàng rào kỹ thuật nâng lên. Các nước đều có biện pháp riêng để bảo hộ sản xuất trong nước, trong đó có hàng rào kỹ thuật. 

Với rau quả tươi, việc yêu cầu phải chuẩn chỉnh như sản phẩm công nghiệp là rất khó. Ngay cả với những nước có nền sản xuất trái cây có trình độ cao cũng không thể kiểm soát được tuyệt đối, thỉnh thoảng vẫn có những lô bị trả về. Do vậy, các cơ quan chức năng cần tiếp tục hướng dẫn, khuyến cáo nông dân, DN tuân thủ quy định, chất lượng để bảo vệ uy tín nông sản Việt" - ông Nguyên nói.