Chuyên gia hiến kế để thanh niên khởi nghiệp bằng nông nghiệp công nghệ cao

Nhiều điểm nghẽn cần giải quyết

Tại tọa đàm “Khởi nghiệp từ nông nghiệp công nghệ cao: Cơ hội và thách thức” anh Cảnh Chí Quân, Phó Trưởng Ban Công tác Thanh thiếu nhi Trung ương Đoàn, cho rằng nông nghiệp hiện nay không chỉ là lĩnh vực truyền thống mà đang chuyển mình mạnh mẽ với các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp số, nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn.

Đây là những hướng đi giàu tiềm năng, thu hút ngày càng nhiều thanh niên tham gia khởi nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, để biến cơ hội thành thành công bền vững, thanh niên vẫn phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức mang tính căn cơ.

Từ góc nhìn quản lý, ông Đặng Quý Nhân, Phó trưởng Phòng Quản lý Mỗi xã một sản phẩm và Du lịch nông thôn (Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương), chỉ ra rằng thanh niên đã bước đầu ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm.

Dù vậy, việc tham gia sâu vào chuỗi giá trị OCOP vẫn còn nhiều điểm nghẽn. Trước hết là hạn chế về nguồn lực và vốn đầu tư, trong khi nông nghiệp công nghệ cao đòi hỏi chi phí lớn cho dây chuyền chuyên môn hóa, chế biến sâu. Bên cạnh đó, yêu cầu về quỹ đất đạt chuẩn, khả năng tiếp cận công nghệ, đặc biệt ở vùng nông thôn, vùng cao, vẫn là rào cản lớn.

Sự liên kết trong chuỗi giá trị từ nguyên liệu, chế biến đến tiêu thụ của các mô hình do thanh niên làm chủ còn thiếu ổn định, khiến họ dễ bị tổn thương trước biến động thị trường.

“Nhiều bạn trẻ giỏi sản xuất nhưng còn yếu về quản trị, định hướng thị trường và xây dựng chiến lược dài hạn. Đáng chú ý hơn, các chính sách hỗ trợ hiện nay chưa được cụ thể hóa theo từng nhóm đối tượng, nhất là chính sách tín dụng ưu đãi dành riêng cho thanh niên khởi nghiệp”, ông Nhân cho hay.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn này, ông Đặng Quý Nhân khuyến nghị thanh niên cần lựa chọn công nghệ phù hợp với điều kiện và tiềm năng địa phương, tránh đầu tư vượt quá khả năng. Việc đầu tư theo chiều sâu, gắn với liên kết chặt chẽ để chia sẻ nguồn lực tài chính và trí tuệ, cùng với tận dụng chính sách của Nhà nước, học tư duy quản trị và đẩy mạnh chuyển đổi số sẽ giúp mô hình phát triển bền vững hơn.

Bổ sung góc nhìn từ đào tạo, ông Giang Trung Khoa, Trưởng Ban Công tác chính trị và Công tác sinh viên, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, cho rằng hạn chế lớn nhất của thanh niên khi khởi nghiệp nông nghiệp là tư duy thị trường.

Theo ông, cần xác định rõ khách hàng, nhu cầu và cách tiếp cận thị trường ngay từ đầu, thay vì chỉ tập trung vào sản xuất. Kiến thức, kỹ năng quản trị, marketing, xây dựng thương hiệu và khả năng tiếp cận vốn là những yếu tố then chốt. Thanh niên nên khởi nghiệp từ những bước đi nhỏ, có phân tích, thăm dò, điều chỉnh trước khi mở rộng quy mô, tránh đầu tư ồ ạt ngay từ đầu.

Đầu tư tri thức và phát huy lợi thế địa phương

Là người sinh ra và lớn lên tại Bình Thuận, thủ phủ thanh long của cả nước, chị Trần Thị Kim Lĩnh, Nhà sáng lập thương hiệu Bảo Long Bình Thuận, Phó Chủ nhiệm Mạng lưới Lương Định Của toàn quốc, thấu hiểu sâu sắc những thăng trầm của nông sản địa phương.

Chị cho biết, có thời điểm thanh long chỉ được thu mua với giá khoảng 2.000 đồng/kg, trong khi hiện nay đã tăng lên 28.000-30.000 đồng/kg. Sự biến động đó thôi thúc chị suy nghĩ về hướng đi bền vững hơn cho loại cây trồng chủ lực này.

Bắt đầu khởi nghiệp từ năm 2009, khi còn là sinh viên năm thứ hai, chị Kim Lĩnh đã nghiên cứu các sản phẩm chế biến từ thanh long trong bối cảnh Bình Thuận khi đó chưa có mô hình nào đi theo hướng này.

Khó khăn lớn nhất mà chị phải đối mặt là bài toán vốn, thị trường đầu ra và xây dựng thương hiệu. Không có các chương trình hỗ trợ như OCOP hay sự đồng hành của chính quyền địa phương như hiện nay, chị buộc phải tự nghiên cứu, tự tìm tòi và tự bước đi bằng chính nội lực của mình.

Từ thực tiễn đó, chị cho rằng khởi nghiệp nông nghiệp muốn thành công cần đi đúng hướng ngay từ đầu, bắt đầu từ lợi thế bản địa, quy mô nhỏ và kiên trì mở rộng. Theo chị, không ai hiểu rõ sản phẩm địa phương hơn chính những người con của vùng đất đó.

Cũng lựa chọn con đường trở về quê hương để khởi nghiệp, anh Hoàng Ngọc Vũ, Phó Giám đốc Công ty TNHH Đo đạc bản đồ Bảo Châu, chi nhánh Lạng Sơn, đồng thời là chủ Vườn ươm Đất Phật - mô hình ươm giống bảo tồn và phát triển cây hoàng đàn tuyết tỉnh Lạng Sơn, mang đến một câu chuyện khác.

Xuất thân trong gia đình thuần nông, sau khi tốt nghiệp Học viện Nông nghiệp Việt Nam, anh Vũ trở về địa phương công tác với mong muốn đóng góp cho quê hương.

Năm 2022, anh mạnh dạn đầu tư xây dựng vườn ươm đầu tiên rộng 1.000m2, được trang bị nhà màng và hệ thống khay, giá ươm hiện đại. Tuy nhiên, do thiếu kinh nghiệm, tỷ lệ nảy mầm của hạt giống thấp, cây con còi cọc, tỷ lệ sống khi đưa vào bầu chỉ đạt 60-70%.

Trước thực tế đó, anh không nản chí mà dành thời gian nghiên cứu tài liệu, học hỏi kinh nghiệm, liên tục thử nghiệm các phương pháp kỹ thuật mới. Nhờ sự kiên trì và tinh thần cầu thị, anh đã làm chủ được kỹ thuật ươm giống hoàng đàn tuyết, từng bước nâng cao chất lượng cây giống.

Từ câu chuyện của mình, anh Vũ cho rằng thanh niên nông thôn cần có lộ trình rõ ràng về vốn, không nóng vội đầu tư lớn ngay từ đầu. Quan trọng hơn, trước khi đầu tư tiền bạc, phải đầu tư công sức để tích lũy tri thức, trang bị kiến thức quản trị, phát triển và quảng bá sản phẩm. Theo anh, chính kiến thức và trí tuệ là nền tảng cốt lõi giúp giảm thiểu rủi ro và tạo sự bền vững cho quá trình khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao.