Hoàn thiện cơ chế, chính sách để khuyến khích phát triển mạnh mẽ năng lượng tái tạo

Ngày 14/12, hội thảo khoa học "Pháp luật về phát triển năng lượng tái tạo – Những vấn đề lý luận" diễn ra tại Hà Nội. Đây là sự kiện do Viện Nghiên cứu lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức.

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Lê Hải Đường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp cho biết, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có nhiều tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo. Với điều kiện vị trí địa lý thuận lợi, đường bờ biển dài, khí hậu nhiệt đới gió mùa và nền kinh tế nông nghiệp, Việt Nam có thể khai thác các nguồn năng lượng tái tạo dồi dào và đa dạng, đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội cũng như đảm bảo an ninh năng lượng, ứng phó biến đổi khí hậu.

Trong giai đoạn hơn 2 thập kỷ vừa qua, một hệ thống các cơ chế, chính sách cho phát triển năng lượng tái tạo đã được xây dựng và từng bước hoàn thiện. TS. Lê Hải Đường nhấn mạnh: “Trong bối cảnh nguồn năng lượng hóa thạch đang dần trở nên cạn kiệt, việc nghiên cứu sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện những cơ chế, chính sách để khuyến khích phát triển mạnh mẽ năng lượng tái tạo, đạt được mục tiêu 32% vào năm 2030 và 43% vào năm 2050 tỷ lệ điện sản xuất từ năng lượng tái tạo trong tổng điện năng sản xuất của quốc gia là vấn đề cấp thiết đặt ra”.

Các cơ chế, chính sách cho phát triển năng lượng tái tạo đã được xây dựng và từng bước hoàn thiện

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung làm rõ nhiều vấn đề lý luận liên quan đến pháp luật về phát triển năng lượng tái tạo; đánh giá thực trạng pháp luật về phát triển năng lượng tái tạo hiện nay và đưa ra một số kiến nghị để hoàn thiện.

Theo TS. Nguyễn Thị Bình (trường Đại học Công nghiệp Hà Nội), pháp luật phát triển năng lượng tái tạo là tổng hợp các quy phạm pháp luật do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành điều chỉnh những quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình các chủ thể thực hiện các hoạt động khác nhau nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp kích thích việc khai thác, sản xuất và sử dụng năng lượng tái tạo. Việc xây dựng, ban hành và thực thi pháp luật phát triển năng lượng tái tạo phải tuân thủ những nguyên tắc cơ bản như: nguyên tắc Nhà nước ghi nhận và bảo vệ quyền con người được sống trong một môi trường trong lành; nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền (Polluter Pays Principle – PPP); nguyên tắc người hưởng thụ phải trả tiền (Beneficiary Pay Principle – BPP); nguyên tắc phát triển bền vững; nguyên tắc kích thích lợi ích kinh tế…

Chia sẻ tại hội thảo, PGS.TS Doãn Hồng Nhung, Đại học Quốc gia Hà Nội đưa ra nhiều kiến nghị cụ thể trên cơ sở đánh giá chính sách, pháp luật đối với năng lượng điện gió. Thứ nhất là cân nhắc xây dựng một bộ luật cụ thể để khuyến khích đầu tư, phát triển năng lượng xanh, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo. Luật này sẽ góp phần giải quyết các vấn đề bất cập phát sinh không thống nhất không cần thiết giữa các văn bản pháp luật, cũng như bổ sung hướng dẫn những cơ chế mới (cơ chế đấu thầu cạnh tranh điện mặt trời và điện gió và cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA).

Thứ hai là cải thiện hơn nữa cơ chế chia sẻ rủi ro trong các hợp đồng mua bán điện mẫu đối với điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối, điện từ chất thải rắn, thủy điện nhỏ. 

Thứ ba là việc xây dựng cơ chế chính sách cụ thể về giá điện cũng cần gắn liền với các chiến lược, mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, môi trường, tăng trưởng xanh, phát triển bền vững để đảm bảo việc phát triển thị trường được bền vững và ổn định, sử dụng tài nguyên một cách hợp lý và khoa học.

Thêm vào đó, cần bổ sung và hoàn thiện hệ thống các quy định pháp luật về phát triển điện thông minh (smart power) bao gồm lưới điện thông minh (smart grid) và ứng dụng công nghệ thông tin vào ngành năng lượng điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (energy efficiency) trong nền kinh tế; đầu tư vào hệ thống lưu trữ điện năng (energy storage) phù hợp với tình hình phát triển của thị trường...

PGS.TS Doãn Hồng Nhung khuyến nghị, các nhà hoạch định chính sách và xây dựng pháp luật nên lựa chọn điện gió là giải pháp mang tính lâu dài và mang tầm chiến lược phát triển cho Việt Nam trong thời đại công nghệ 4.0.

Cần sớm nghiên cứu, xây dựng và ban hành Luật Năng lượng tái tạo

Tại hội thảo, một số đại biểu cũng kiến nghị, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến phát triển năng lượng tái tạo, nhất là hoàn thiện các cơ chế chính sách để khuyến khích phát triển mạnh năng lượng tái tạo bao gồm cơ chế giá, phí và cơ chế đầu tư theo hướng khắc phục những hạn chế thời gian qua. Đồng thời, cần sớm nghiên cứu, xây dựng và ban hành Luật Năng lượng tái tạo nhằm thể chế hóa, tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở pháp lý, về chính sách phát triển năng lượng tái tạo nói chung và cụ thể chi tiết các phân ngành năng lượng tái tạo như: điện mặt trời (công nghiệp, mái nhà, nổi…), các phân ngành điện gió (trên bờ, móng cố định biển nông gần bờ, móng cố định ngoài khơi, nổi ngoài khơi...), điện sóng, điện hải lưu, điện sinh khối, tích hợp các loại nguồn; đồng thời, góp phần thu hút các nguồn lực cho phát triển năng lượng tái tạo.

Thanh Trúc (t/h)