Đầu tư Australia vào Việt Nam: Tiềm năng lớn nhưng chưa "hút" vốn

Tại Hội thảo trực tuyến “Tăng cường đầu tư Australia vào Việt Nam”, do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Đại sứ quán Australia tại Việt Nam, tổ chức sáng ngày 22/12/2021, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập VCCI, cho rằng: Việt Nam và Australia đã nâng tầm quan hệ lên đối tác chiến lược, cùng là thành viên của 3 hiệp định thương mại tự do (FTA) lớn và thế hệ mới như CPTPP, RCEP và ASEAN +. Đây là những cơ sở nền tảng để thúc đẩy kết nối hợp tác mạnh mẽ hơn về thương mại và đầu tư giữa hai nước. Nhận diện rõ thực trạng đầu tư trực tiếp của Australia tại thị trường Việt Nam và các vấn đề đang đặt ra cần giải quyết, qua đó thúc đẩy thu hút FDI từ Australia là cần thiết.

Bà Phùng Thị Lan Phương - Trung tâm WTO và Hội nhập VCCI, dẫn báo cáo nghiên cứu về đầu tư Australia tại Việt Nam năm 2021, do VCCI thực hiện, cho biết: Australia là một cường quốc đầu tư ra nước ngoài lớn thứ 15 trên thế giới với trên 600 tỷ USD năm 2020. ASEAN là khu vực đứng thứ 2 trên thế giới tiếp nhận vốn đầu tư từ Australia. Tuy nhiên, dòng vốn FDI từ Australia vào Việt Nam cho đến nay vẫn còn khá khiêm tốn. Tính đến ngày 20/11/2021, Australia là quốc gia đứng thứ 19 có vốn FDI tại Việt Nam, với 455 dự án, nhưng số vốn đầu tư mới khoảng 1.931 triệu USD.

Các dự án FDI Australia đầu tư tại Việt Nam tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực chế biến chế tạo (chiếm gần 50%), dịch vụ, nông nghiệp công nghệ cao… Mặc dù số lượng các doanh nghiệp Australia đang hoạt động tại Việt Nam chưa lớn, song các dự án FDI của Australia hoạt động đã góp phần tạo ra các giá trị liên kết, lan tỏa, kết nối tích cực với các doanh nghiệp nội địa Việt Nam cả khâu đầu vào và đầu ra. Nhất là các dự án FDI nông nghiệp đã giúp nâng cao trình độ công nghệ nông nghiệp Việt Nam tại các địa bàn có dự án FDI của Australia hoạt động.

Ảnh minh họa

Xét về qui mô đầu tư, các dự án FDI của Australia tại Việt Nam còn nhỏ, bình quân mới đạt 3,56 triệu USD/dự án. Việt Nam đang được đánh giá là một trong những điểm đến đầu tư hấp dẫn nhất toàn cầu, các dòng FDI mới từ Australia đầu tư vào Việt Nam so với các dòng vốn FDI khác vào Việt Nam còn yếu, chỉ bằng khoảng ½. Điều này đặt ra câu hỏi, dường như Việt Nam chưa thực sự thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư tiềm năng mới đến từ Australia.

Ông Simon Pugh - một nhà đầu tư Australia đang đầu tư tại Việt Nam, cho biết, các nhà đầu tư Australia đã đầu tư trong nhiều lĩnh vực tại Việt Nam như dịch vụ, nông nghiệp, tài chính, sản xuất, chế biến chế tạo… với nhận thức tận dụng các lợi thế của Việt Nam về nguồn nhân lực dồi dào, giá nhân công hợp lý, gần gũi về địa lý với Australia, chính trị ổn định, thị trường Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển và có thể mở rộng đầu tư, kinh doanh sang các quốc gia khác... Tuy nhiên, quy trình, thủ tục đầu tư còn phức tạp, cần cải thiện giúp các nhà đầu tư tiếp cận với các cơ hội đầu tư tại Việt Nam thuận tiện, đơn giản hơn. Ông Simon Pugh cho rằng, thiếu thông tin về thị trường, môi trường đầu tư kinh doanh… tại Việt Nam là một trong những nguyên nhân khiến các nhà đầu tư tiềm năng Australia chưa nhận diện được các cơ hội từ thị trường Việt Nam.

Nghiên cứu, khảo sát của VCCI cũng cho thấy, vấn đề kiểm soát tham nhũng, thủ tục hành chính, thuế, thủ tục bảo vệ môi trường, xuất nhập khẩu, nguồn nhân lực có kỹ năng cao, vấn đề thực thi pháp luật… vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Chính vì vậy, khi được hỏi về kế hoạch mở rộng kinh doanh tại Việt Nam, các nhà đầu tư Australia tỏ ra khá thận trọng, chỉ có khoảng 25% cho biết, có tính đến kế hoạch này, thấp hơn so với mặt bằng chung FDI tại Việt Nam.

Tiến sĩ Uwe Kaufmann - Học viện Kinh doanh Australia dẫn kết quả nghiên cứu các FDI Australia đánh giá về môi trường đầu tư kinh doanh Việt Nam (năm 2021), cho biết: Khoảng 48% cho rằng, thị trường Việt Nam rất tiềm năng, sẽ cân nhắc đầu tư trong thời gian tới, nhưng cũng có khoảng 47% đánh giá thị trường Việt Nam có tiềm năng và không đủ hấp dẫn để đầu tư.

Theo tiến sĩ Uwe Kaufmann, đầu tư của Australia vào Việt Nam là còn nhỏ, chưa tương xứng với tiềm năng và mối quan hệ ngoại giao, hợp tác chiến lược giữa hai nước. Nguyên nhân chính, do các nhà đầu tư tiềm năng Australia còn thiếu thông tin về thị trường và hệ thống chính sách, pháp luật, môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam.

Để thu hút đầu tư Australia vào Việt Nam mạnh hơn, ông Uwe Kaufmann, cho rằng, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách khu vực công và tư nhằm đảm bảo môi trường kinh doanh thân thiện hơn với các nhà đầu tư nói chung và đầu tư từ Australia nói riêng; tiếp nhận và giải quyết các mối quan tâm của nhà đầu tư. Thực thi tốt các cam kết trong các FTA (ASEAN + và RCEP, CPTPP). Đánh giá thường xuyên các luật và qui định trên cơ sở tương thích với các thông lệ quốc tế, tạo thuận lợi cho đầu tư, kinh doanh. Cung cấp thông tin cập nhật, dễ tiếp cận về hệ thống pháp luật kinh doanh, các qui định và cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư tiềm năng.