Phát triển mô hình ESCO, thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện những giải pháp tiết kiệm năng lượng

Mô hình ESCO là đơn vị cung cấp dịch vụ năng lượng ESCO (Energy Service Company) sẽ cùng thực hiện các dự án tiết kiệm năng lượng với doanh nghiệp. Doanh nghiệp tham gia vào mô hình kinh doanh ESCO sẽ giảm thiểu được các rủi ro tài chính trong quá trình đầu tư thực hiện những giải pháp tiết kiệm năng lượng.

Tại hội thảo, đánh giá về hiện trạng ESCO tại Việt Nam hiện nay, ông Nguyễn Đình Hiệp, Chủ tịch Hội khoa học và Công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam (VECEA) cho biết, theo số liệu điều tra, khảo sát của VECEA, Việt Nam hiện có trên 200 tổ chức, doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế hoạt động trong lĩnh vực tư vấn và cung cấp dịch vụ tiết kiệm năng lượng. Có 3 loại hình tổ chức hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ tiết kiệm năng lượng gồm: tổ chức công lập; doanh nghiệp nhà nước; doanh nghiệp tư nhân trong nước và nước ngoài (chưa có số liệu thống kê).

Theo ông Nguyễn Trung Thực, Phó Viện trưởng, phụ trách điều hành Viện tin học doanh nghiệp, VCCI, hiện nay, việc phát triển mô hình ESCO tại Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn và thách thức. Đó là thiếu cơ chế pháp lý và tài chính cụ thể; đa dạng khách hàng đòi hỏi phải có kiến thức chuyên môn đa dạng theo nhu cầu của khách hàng; thiếu mạng lưới kết nối giữa các cơ quan, doanh nghiệp và tổ chức… gây ảnh hưởng đến việc phát triển, ứng dụng các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phù hợp với từng nhu cầu riêng biệt của doanh nghiệp Việt Nam.

Thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện những giải pháp tiết kiệm năng lượng

Theo ông Nguyễn Đình Hiệp, Việt Nam có rất nhiều điều kiện để phát triển thị trường ESCO bởi đây thực sự là thị trường tiềm năng do năng lực nội tại tốt; sẵn có vốn để tạo dựng ESCO; có thị trường hỗ trợ cho công nghệ hiệu quả năng lượng; có mối quan hệ tốt với ngành công nghiệp; lịch sử trả nợ ngân hàng – khách hàng tốt. Bên cạnh đó, có nhóm khách hàng tiềm năng: khách hàng có thể có năng lực, có con người nhưng không có thời gian, ESCO có thể cung cấp nguồn lực nếu cần.

Hơn nữa, khách hàng thường có kiến thức hạn chế về các công nghệ tiết kiệm năng lượng, trong khi ESCO có chuyên môn trong việc giới thiệu và thực hiện các dự án tiết kiệm năng lượng.

Hiện nay, khách hàng ít ưu tiên đầu tư vốn vào tiết kiệm năng lượng. Họ không sẵn lòng sử dụng năng lực tín dụng của mình để đầu tư cho tiết kiệm năng lượng so với các hoạt động kinh doanh cốt lõi khác.

Để phát triển mô hình ESCO tại Việt Nam, các chuyên gia tại hội thảo cho rằng, cần hoàn thiện thể chế, hành lang pháp luật cho tổ chức, doanh nghiệp hoạt động theo mô hình ESCO gồm chi tiết các quy định về điều kiện kinh doanh, lĩnh vực kinh doanh. Xây dựng cơ chế tài chính bền vững thông qua các chính sách cho vay lãi suất thấp, gây quỹ và quỹ bảo lãnh; thiết lập kênh hợp tác với các tổ chức tài trợ và các quỹ. Xây dựng mô hình liên kết tài chính giữa doanh nghiệp, công ty ESCO và các tổ chức tín dụng.

Đặc biệt, Chính phủ nên khuyến khích áp dụng các mô hình kinh doanh đơn giản, phù hợp với điều kiện thị trường của nước mình để phát triển các dự án ESCO trong khu vực công.

Chuyên gia cũng kiến nghị, cần trao quyền tự chủ về tài chính cho các tổ chức tư vấn, dịch vụ tiết kiệm năng lượng tại địa phương; xây dựng cơ chế phân bổ nguồn lực từ các quỹ đầu tư cho các tổ chức tư vấn, dịch vụ để đầu tư vào những dự án tiết kiệm năng lượng.

Xây dựng các chương trình công nhận hoặc chứng nhận chính thức cho ESCO giúp nâng cao uy tín ESCO với các cơ quan nhà nước và tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch dự án hiệu quả năng lượng, quá trình thực hiện phải minh bạch và không tạo ra rào cản nào đối với thị trường dịch vụ hiệu quả năng lượng.

Để tạo thuận lợi cho phát triển các dự án tiết kiệm năng lượng theo mô hình ESCO, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cũng đang phối hợp với một số đơn vị liên quan, lên phương án thành lập Hiệp hội ESCO vào thời điểm thích hợp nhằm thực hiện vai trò đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình ESCO.

Nhã Quyên (t/h)