Khoa học, công nghệ thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững

Sáng 17/10, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Tỉnh ủy Quảng Trị tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững”.

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo - động lực then chốt cho phát triển

Phát biểu chào mừng hội thảo, ông Hoàng Nam, Uỷ viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hiện nay, nhân loại đang đối mặt với nhiều thách thức chưa từng có: Biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, tài nguyên thiên nhiên suy giảm, môi trường bị ô nhiễm và những bất ổn chính trị - kinh tế - xã hội diễn biến phức tạp. Trước những thách thức đó, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo được khẳng định là động lực then chốt cho phát triển, là "chìa khóa" để hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.

Thực tiễn quốc tế đã cho thấy, những quốc gia đi đầu trong phát triển khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo là những quốc gia tự cường hơn trước các cú sốc bên ngoài, thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và chất lượng cuộc sống của người dân.

Đối với Việt Nam, thời gian qua, việc ứng dụng khoa học - công nghệ trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, nông nghiệp thông minh, kinh tế tuần hoàn, quản lý tài nguyên - môi trường, kinh tế số... đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh và phát triển bền vững theo định hướng của Đại hội XIII của Đảng. Tuy nhiên, để tạo ra những đột phá thật sự, chúng ta cần các cơ chế, chính sách mạnh mẽ hơn; sự gắn kết chặt chẽ hơn giữa Nhà nước, doanh nghiệp, giới khoa học và xã hội...

"Hội thảo hôm nay mang ý nghĩa hết sức quan trọng, không chỉ là diễn đàn trao đổi lý luận và thực tiễn về vai trò của khoa học, công nghệ trong chuyển đổi xanh, mà còn là nơi hội tụ trí tuệ, tầm nhìn và kinh nghiệm, góp phần cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Qua đó, góp phần định hình tư duy phát triển mới: tăng trưởng kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường, tiến bộ xã hội và phát triển con người", ông Hoàng Nam cho hay.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, thế giới đang hướng tới nền kinh tế xanh, carbon thấp và phát triển bền vững. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cùng với các xu thế như trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo, vật liệu mới, công nghệ sinh học và chuyển đổi số, đang làm thay đổi sâu sắc mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội.

Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong những đột phá chiến lược, đóng vai trò động lực chủ đạo cho tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, là điều kiện tiên quyết để thực hiện cam kết quốc tế về phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 và là nền tảng để bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh môi trường và phát triển bền vững.

Khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ là công cụ, mà còn là nguồn lực nội sinh mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững của Việt Nam. Chúng ta cần đột phá tư duy, đột phá cơ chế và đột phá hành động, để biến tri thức và sáng tạo thành sức mạnh vật chất, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, xanh, hiện đại và thịnh vượng.

"Thông qua hội thảo này, Ban Tổ chức mong muốn nâng cao nhận thức, thúc đẩy hành động trong toàn xã hội trong việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Kết luận số 81-KL/TW, ngày 04/6/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường", ông Phùng Đức Tiến nói.

Cũng theo ông Phùng Đức Tiến, tại Hội thảo, các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học và các doanh nghiệp... bằng trí tuệ và kinh nghiệm thực tế sẽ tiếp tục tham gia góp ý, phản biện và đề xuất quan điểm, nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp đẩy mạnh thực hiện đột phá triển lược về khoa học, công nghệ thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững đất nước trong kỷ nguyên mới; tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước, các nhà khoa học, chuyên gia, doanh nghiệp và các tổ chức trong nước, quốc tế trong định hướng chiến lược phát triển đất nước theo hướng bền vững, thân thiện với môi trường.

Thảo luận 5 nhóm vấn đề chính

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận 5 nhóm vấn đề chính.

Một là, dự báo tình hình, bối cảnh trong nước và quốc tế; thuận lợi, khó khăn; thời cơ, thách thức do ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu tác động đến Việt Nam khi chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế hướng đến mục tiêu phát triển hai con số.

Hai là, làm rõ vai trò và động lực của khoa học, công nghệ trong thực hiện chuyển đổi xanh: Đột phá công nghệ phục vụ nông nghiệp xanh, công nghiệp sạch, năng lượng tái tạo; ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuyển đổi số trong giám sát tài nguyên, môi trường và khí hậu; vấn đề phát triển và chuyển giao công nghệ thân thiện môi trường - vai trò của các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp.

Ba là, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và thể chế hỗ trợ chuyển đổi xanh: cơ chế chính sách thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ xanh; liên kết Nhà nước - Nhà khoa học - Doanh nghiệp - Xã hội trong đổi mới sáng tạo và công nghệ môi trường; thể chế tài chính, huy động nguồn lực xã hội hóa…

Bốn là, thực tiễn địa phương, ngành và doanh nghiệp trong triển khai chuyển đổi xanh: Ứng phó với biến đổi khí hậu, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, vai trò của doanh nghiệp trong đổi mới công nghệ, đầu tư phát triển bền vững; xây dựng mô hình điểm, khu công nghệ cao phát triển bền vững.

Năm là, đề xuất quan điểm, nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp để đẩy mạnh thực hiện đột phá chiến lược về khoa học, công nghệ trong thực hiện Kết luận số 81-KL/TW và Nghị quyết số 57-NQ/TW đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Các ý kiến tại hội thảo đều thống nhất cho rằng, để chuyển đổi xanh thực chất và hiệu quả, cần đồng bộ về thể chế, chính sách, tài chính, khoa học - công nghệ, nhân lực và truyền thông xã hội. Cần phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của doanh nghiệp trong nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa công nghệ xanh; tăng cường đầu tư cho khoa học cơ bản, công nghệ lõi và chuyển đổi số; đẩy mạnh hợp tác quốc tế về đổi mới sáng tạo, công nghệ khí hậu, năng lượng tái tạo và quản trị tài nguyên.

Tại hội thảo, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp đã chia sẻ nhiều mô hình thực tiễn tiêu biểu trong triển khai các chương trình chuyển đổi xanh, nông nghiệp thông minh, công nghiệp sạch, khu công nghệ cao thân thiện môi trường… Những sáng kiến này góp phần lan tỏa tinh thần đổi mới, sáng tạo, ứng dụng tri thức khoa học vào cuộc sống, vì sự phát triển bền vững của đất nước.

Các ý kiến, tham luận tại hội thảo sẽ được Ban Tổ chức tổng hợp, chắt lọc để kiến nghị với lãnh đạo Đảng, Nhà nước về cơ chế, chính sách phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ chuyển đổi xanh, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước xanh, thịnh vượng và bền vững trong kỷ nguyên mới.