Siết chặt xử lý vi phạm trên sàn thương mại điện tử

Lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm soát hoạt động kinh doanh trên thương mại điện tử và môi trường Internet, tập trung vào những hình thức vi phạm phổ biến như livestream bán hàng hoặc kinh doanh qua sàn trực tuyến.

Kiểm tra, kiểm soát đi vào chiều sâu

Theo thông tin từ Chi cục Quản lý thị trường Thành phố Hà Nội cho thấy, chỉ tính từ năm 2022 đến nay, đơn vị liên tục phát hiện và xử lý hàng nghìn vụ việc vi phạm. Năm 2022, lực lượng quản lý thị trường tiến hành 387 vụ kiểm tra, xử phạt hơn 6,3 tỷ đồng; năm 2023 xử lý 317 vụ, tương ứng hơn 6,2 tỷ đồng; và riêng năm 2024 đã xử lý 267 vụ với tổng giá trị xử phạt vượt 7 tỷ đồng. Con số này thể hiện việc kiểm tra ngày càng đi vào chiều sâu, dù số vụ giảm nhưng mức độ vi phạm cao hơn.

Đơn cử trong quá trình kiểm tra gần đây là việc phát hiện kho hàng quy mô lớn tại khu vực Hà Đông vào cuối tháng 10/2025. Tại đây, lực lượng chức năng tạm giữ hơn 7.000 sản phẩm thời trang như quần áo, giày dép gắn nhãn ZARA nghi làm giả. Đây được xem là một trong những vụ việc lớn nhất trong nhiều năm trở lại đây, với hệ thống phân phối hoàn toàn hoạt động qua kênh trực tuyến.

Không chỉ dừng lại ở thời trang, các vụ xử lý thời gian qua còn liên quan đến nhiều dòng sản phẩm khác nhau. Ông Dương Mạnh Hùng - Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết vi phạm phổ biến hiện nay bao gồm bán sản phẩm giả mạo thương hiệu, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; kinh doanh hàng nhập lậu hoặc không rõ nguồn gốc; vi phạm tiêu chuẩn chất lượng, ghi nhãn sai quy định; cũng như quảng cáo phóng đại công dụng.

Lực lượng chức năng tạm giữ hơn 7.000 sản phẩm thời trang như quần áo, giày dép gắn nhãn ZARA nghi làm giả.

Trong đó, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ gia dụng và phụ kiện thời trang là nhóm sản phẩm dễ gặp rủi ro nhất đối với người dùng do thường xuyên bị làm giả, nhái và quảng cáo công dụng không đúng sự thật. Cơ quan chức năng nhận định, nhiều người bán lập tài khoản ảo, khai thông tin sai lệch hoặc mượn danh tổ chức kinh doanh để tránh bị truy xuất, khiến hoạt động kiểm tra gặp nhiều trở ngại.

Một hệ lụy khác là thất thu ngân sách Nhà nước. Hoạt động bán hàng online thường chia nhỏ dòng tiền, sử dụng nhiều tài khoản khác nhau và hệ thống sổ sách riêng, khiến việc kiểm tra nghĩa vụ thuế khó thực hiện. Trong bối cảnh thương mại điện tử tăng trưởng nhanh, lực lượng quản lý thị trường đã phối hợp với cơ quan thuế để rà soát dữ liệu, mời các đối tượng phát sinh doanh thu từ thương mại điện tử làm việc, đồng thời hướng dẫn kê khai theo đúng quy định pháp luật.

Mặc dù hàng loạt biện pháp đã được thực hiện, nỗ lực chống hàng giả trên thương mại điện tử vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Một số đối tượng vi phạm thiết lập kho hàng tại địa điểm kín đáo, chia nhỏ hàng hóa để tránh bị phát hiện. Có trường hợp cơ quan chức năng phải phối hợp trực tiếp với đại diện chủ thể quyền sở hữu trí tuệ để xác thực hàng hóa, đảm bảo bằng chứng pháp lý trong xử lý.

Bên cạnh đó, khuôn khổ pháp lý cho quản lý thương mại điện tử tại Việt Nam vẫn trong quá trình hoàn thiện. Các hình thức kinh doanh mới như livestream, quảng cáo trên nền tảng xã hội, hay việc sử dụng tài khoản ảo để trốn thuế chưa được điều chỉnh đầy đủ, tạo ra “khoảng trống” nhất định khiến nhiều hành vi khó xử lý triệt để.

Hoàn thiện khung pháp lý

Các chuyên gia cho rằng muốn bảo vệ người tiêu dùng hiệu quả, cần một hệ thống quản lý tổng thể thay vì chỉ xử phạt đơn lẻ. Điều này bao gồm công khai thông tin người bán, áp dụng công nghệ tự động để nhận diện gian lận; phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng quản lý thị trường, cơ quan thuế và các sàn thương mại điện tử; đồng thời tăng mức xử phạt đối với những hành vi vi phạm nghiêm trọng gây ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng.

Thông tin từ Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết, công tác đấu tranh chống hàng giả bảo vệ người tiêu dùng nói chung và trong lĩnh vực thương mại điện tử nói riêng đạt kết quả khả quan. Điển hình, trong năm 2024, riêng trong lĩnh vực thươmg mại điện tử, lực lượng quản lý thị trường đã tiến hành kiểm tra, xử lý trên 3.400 vụ, trong đó riêng lĩnh vực hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ xử lý 1.256 vụ, xử phạt vi phạm hàng chính trong năm 2024 đạt con số lớn với khoảng 1,9 triệu USD, trị giá hàng hóa tịch thu, xử lý khoảng gần 2 triệu USD.

Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết, từ thực tế kiểm tra, kiểm soát trên thị trường có thể thấy, hầu hết các sản phẩm có thương hiệu, được người tiêu dùng ưa chuộng đều có nguy cơ bị làm giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Xét về góc độ kinh tế, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây ảnh hưởng rất lớn đến lợi nhuận, làm giảm uy tín của những doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính, khiến người tiêu dùng hiểu lầm, dẫn đến việc quay lưng với sản phẩm. Mặt khác, vì có lợi thế về giá so với với hàng thật mà hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ khiến những mặt hàng chính hãng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng lâm vào tình trạng ế ẩm, suy giảm doanh thu dẫn đến phá sản hoặc phải chuyển đổi mặt hàng kinh doanh khác.

Nhận thức được điều này, trong thời gian qua, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương đã triển khai và tham mưu cho Chính phủ nhiều hoạt động cụ thể để giảm thiểu vấn nạn này nhằm hướng tới việc phát triển thương mại điện tử lành mạnh và bảo vệ người tiêu dùng, trong đó nổi bật là Đề án về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử.

Mục tiêu của Đề án nhằm hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính, tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng sản phẩm, hàng hóa, nhãn hàng hóa trong hoạt động thương mại điện tử; hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng sản phẩm, hàng hóa; đẩy mạnh hoạt động triển khai áp dụng mã số, mã vạch và truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa. Phát triển hạ tầng, cải tiến công nghệ; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng để quản lý tập trung, xuyên suốt, đồng bộ phục vụ hiệu quả công tác chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong hoạt động thương mại điện tử.